از دیگر مناطق تاریخی کشور ایران می توان به استان همدان در بخش غربی کشور اشاره کرد. جالب است بدانید استان همدان به دلیل قدمت چند هزار ساله خود توانست در سال 1385 عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران را از آن خود کند. شهر باستانی همدان هر ساله میزبان تعداد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی می باشد.

تاریخچه استان همدان

همان طور که پیش تر گفته شد استان همدان دارای دیرینه ای بسیار کهن و چند هزار ساله است که تا به امروز در رابطه با موعد احداث و بنا کننده این شهر تاریخ نویسان به توافقی مشترک نرسیده اند اما بنا بر گفته هرودوت ( اولین تاریخ نویس در کشور یونان ) بنیان گذار استان همدان دیاکو ( برپا کننده حکومت ماد ) است. یکی از مهم ترین مسیرهای تجاری در زمان حکومت ماد استان همدان که در آن زمان هگمتانه یا اکباتانا به معنای بازار یا محلی برای گردهم آمدن نام داشت به شمار می آمد به همین سبب آن را " قلب حکومت ماد " می نامیدند.این منطقه به راه های دو شهر مهم در آن زمان با نام های آشور و بابل تسلط داشت که همین امر آن را به یکی از مناسب ترین شهرهای ایران برای مرکز سلطنت تبدیل کرده بود به همین منظور دیاکو هگمتانه را پایتخت حکومت ماد قرار داد. سال ها بعد حدود 550 سال پیش از میلاد، حکومت ماد توسط کوروش بزرگ سرنگون شد و هگمتانه را به عنوان قرارگاه تابستانه خود برگزید. گرچه استان همدان در دوران هخمانشیان اهمیت و توجه گذشته را نداشت اما همچنان نیز یکی از سه پایتخت اصلی حکومت باقی مانده بود. 

• در دوران حکومت اشکانیان همدان پایتخت تابستانی پادشاهان این سلسله محسوب می شد.

• یکی از آخرین منصب های مقاومتی حکومت اشکانیان در مقابل ارتش ساسانی استان همدان بود.

• در دوران ساسانیان همدان یکی از مهم ترین ضرابخانه های این حکومت محسوب می شد.

• به دنبال حمله اعراب و شکست ایران همدان یکی از اماکن مهم و معتبر برای مسلمانان به شمار می آمد.

• شهر همدان دوبار هدف حمله مغولان قرار گرفت بار اول به دلیل وحشتی که مردم از آنان داشتند تسلیم شدند در نتیجه مغولان تمامی اموال مردم را غارت کردند. در دومین حمله، مردم که اموالی برای ارائه به آنان نداشتند تصمیم به مقاومت گرفتند و این امر سبب قتل و عام اهالی و در نهایت به آتش کشیدن شهر شد.

• پس از ویرانی شهر همدان به دست مغول ها ششمین پادشاه مغول که بایدوخان نام داشت به این شهر حکومت کرد و به دلیل علاقه ای که به این ناحیه و اهالی آن داشت سبب رونق و مرمت آن شد.

• در پی حمله تیمور لنگ دیری نپایید که شهر همدان بار دیگر به سمت ویرانی رفت و حدود 300 سال نامی از آن در تاریخ کشور ایران به چشم نخورد.

• همدان در دوران حکومت صفویان یک بار دیگر روی اعتبار و آبادانی را بر خود دید.

• با سرنگونی سلسله صفویه شهر همدان به دست احمد پادشاه عثمانی افتاد و به سبب مقاوتی که اهالی این شهر در مقابل حکومت عثمانی از خود نشان دادند تمامی مردم این منطقه قتل عام شدند.

• حدود شش سال بعد نادر شاه افشار توانست شهر همدان را از حکومت عثمانی باز ستاند.

• در دوران زندیه پس از مرگ کریم خان زند استان همدان در اختیار مرادخان نوه خواهری وی قرار گرفت.

• پس از روی کار آمدن آقا محمد خان قاجار همدان به دست وی تصرف شد و قلعه این منطقه را نابود کرد.

• در اواخر دوران قاجار دو قحطی بزرگ برای استان همدان اولی در سال 1286 شمسی ( دوران حکومت علی ظهیرالدوله ) و دومی طی جنگ جهانی اول اتفاق افتاد. استان همدان در طول جنگ جهانی اول دچار آشفتگی اقتصادی و اجتماعی بسیاری شد که این امر فاصله گرفتن مردم شهر از مسائل فرهنگی را به همراه داشت .

• از دیگر حملات جنگی که استان همدان متحمل شد می توان به دوران جنگ ایران و عراق اشاره کرد که یکی از شدید ترین آن ها در تاریخ 25 تیر ماه سال 1361 اتفاق افتاد و حدود 97 کشته و 595 زخمی برجای گذاشت. پس از بررسی اجمالی تاریخچه این منطقه بهتر است کمی هم از موقعیت جغرافیایی آن بدانیم.

موقعیت جغرافیایی استان همدان

استان همدان به مرکزیت شهر همدان دارای مساحتی برابر با 19493 کیلومتر مربع است که در شمال با استان زنجان، در شرق با استان مرکزی، درجنوب با استان لرستان و در غرب با استان های کردستان و کرمانشاه همسایه است. این استان دارای 8 شهرستان ( همدان، اسد آباد، رزن،نهاوند، کبودر آهنگ، تویسرکان، ملایر و بهار)، 68 دهستان، 18 بخش و 16 شهر می باشد. استان همدان بین مدارهای 59 درجه و 33 دقیقه تا 49 درجه و 35 دقیقه پهنه شمالی و 34 درجه و 47 دقیقه تا 34 درجه و 49 دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبدا ( خط طولی زمین ) قرار گرفته است. از آنجایی که استان همدان یکی از مناطق دیرینه کشور ایران می باشد جاذبه های تاریخی و ارزشمند بسیاری را در خود جای داده که در ادامه به بررسی برترین جاذبه های آن خواهیم پرداخت.

اماکن تاریخی استان همدان

- مسجد جامع : همانگونه که از نام این بنا مشخص است این مسجد به نسبت سایر مساجد استان همدان دارای مرکزیت خاصی است. در رابطه با بنیان گذار این مسجد اطلاعات دقیقی وجود ندارد و تنها در یک دست نوشته که در مسجد نگه داری می شود از فردی به نام آخوند ملاحسین اردستانی به عنوان سازنده یکی از شبستان ( قسمتی از مسجد که دارای سقف است ) های مسجد جامع یاد شده است. آنچه که امروز از این بنا می بینیم در سال 1253 هجری قمری به صورت اساسی بازسازی شده است و دارای یک صحن بسیار بزرگ، دو شبستان، سه ایوان و گنبدی آجری می باشد. در بخش زیرین گنبد مسجد کتیبه هایی مربوط به سال های 1251 و 1253 هجری قمری وجود دارد که نام محمد خان به عنوان وقف کننده این بنا بر آن حک شده است. مسجد جامع همدان با شماره 1733 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. 

آدرس: همدان، میدان امام خمینی، خیابان اکباتان

- برج قربان : از دیگر آثار تاریخی استان همدان برج قربان همداناست که قدمت آن به قرن هفتم و هشتم هجری نسبت داده شده، از آنجایی که بنای تاریخی برج قربان فاقد کتیبه تاریخی

است اطلاعاتی از بنیان گذار و سازنده آن وجود ندارد. برج قربان از یک برج 12 ضلعی و گنبد هرمی شکل شبیه به یک نیم دایره با ارتفاع 8 متر تشکیل شده است. مصالح کاربردی این بنا از آجر و ساروج تشکیل شده و تزئینات خارجی آن شامل گچ بری و آجرکاری های ساده می باشد.

آدرس: همدان، خیابان آیت الله طالقانی 

- میدان امام همدان : این میدان با قدمتی نزدیک به یک قرن در مرکز استان همدان قرار گرفته است و منشاء خیابان های اصلی این منطقه می باشد. در دوره پهلوی اول به دستور رضا شاه یکی از طراحان سرشناس آلمانی به نام کارل فریش به ایران فرستاده شد تا رنگ مدرن بر بافت قدیمی استان همدان ببخشد این میدان نیز یکی از طراحی ها کارل برای استان همدان بوده که یاد آور ساختماهای اروپایی مربوط به قرن های 19 و 20 به سبک باروک می باشد. حدود شش خیابان سی متری با زاویه یکسان ( 60 درجه ) از این میدان جدا شده و نمایی بسیار زیبا را از شهر به نمایش درآورده است. این اثر در تابستان سال 1379 در فهرست آثار ملی ایران با شماره 2712 به ثبت رسیده است.

آدرس: مرکز شهر همدان، میدان امام خمینی

- حمام قلعه : یکی از بناهای تاریخی این منطقه با قدمتی نه چندان دور که مربوط به اواخر حکومت سلسله قاجار است حمام قلعه همدان می باشد. در این سازه زیبایی های معماری ایرانیان به خوبی نمایان است. حمام قلعه نیز مانند سایر حمام های تاریخی کشورمان کاربرد گذشته خود را از دست داده و امروزه به عنوان موزه مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد. هشتی های مختلف، چند ستون سنگی و سقف طاق نماهای زیبا از جمله جذابیت های معماری این بنا محسوب می شود.

آدرس: همدان، خیابان شریعتی، محله قلعه

ساعت بازدید: 08:00 الی 22:00

- آرامگاه اِستر مُردخای : این بنا پس از بیت المقدس یکی از مهم ترین زیارتگاه های یهودیان ایران و سراسر جهان است. این مکان آرامگاه اِستر ملکه خشایار شاه و عموی وی مردخای می باشد که نقش به سزایی در جلوگیری قتل عام کلیمیان در زمان خشیار شاه داشتند می باشد. از دیگر آثار ارزشمندی که در این زیارتگاه نگهداری می شود می توان به یک جلد کتاب آسمانی تورات که بر پوست آهو نوشته شده است اشاره کرد. شاه نشین، ایوان، مقبره، دهلیز و مدخل ورودی قسمت های مختلف این بنا می باشد. نام این بنا در پاییز سال 1316 در فهرست آثار ملی ایران به شماره 291 ثبت شده است. 

آدرس: همدان، ابتدای خیابان دکتر شریعتی

ساعت بازدید:  بهار و تابستان: 09:00 الی 20:00، پاییز و زمستان: 9:00 الی 17:00

- گنبد علویان : تاریخچه ساخت این بنا به اواخر دوران حکومت سلجوقیان یعنی قرن ششم هجری تعلق دارد. این اثر تاریخی که به دست خاندان علویان در ابتدا به عنوان مسجد ساخته شده بود دارای معماری منحصر به فردی است که توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است از این رو سالانه افراد زیادی برای بازدید از این بنای تاریخی به استان همدان سفر می کنند. لازم به ذکر است که بعدها سردابی در بخش زیرین این بنا ساخته شد و به مقبره خاندان علویان تبدیل گشت هرچند که از هویت دقیق دفن شدگان اطلاعات دقیقی به دست نیامده است.

آدرس: همدان، چهارباغ علویان، شمال شرق میدان امام زاده، ساعت بازدید: 08:30 الی 20:00

- کتیبه های گنجنامه : کتیبه های گنجنامه دو اثر برجای مانده از دوران هخامنشیان است که در بخش انتهایی دره زیبای عباس آباد که در دوران هخامنشیان یکی از شاخه های اصلی راه باستانی بوده قرار گرفته است. کتیبه های گنجنامه حدود 2500 سال از تاریخ این کشور را پشت سر گذاشته اند.

کتیبه داریوش کبیر : بر این سنگ نبشته که در سمت چپ قرار دارد چنین حک شده است: (( خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادی را برای انسان آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از بسیاری، فرمانروائی از بسیاری. من داریوش شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین‌ها که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی ))

کتیبه خشایارشاه : لوح سمت راست به چهارمین پادشاه هخامنشی تعلق دارد و معنی آن : (( خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ‌ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی )) می باشد.

- آرامگاه بابا طاهر : در بخش شمالی استان همدان در میدانی به نام بابا طاهر آرامگاه بابا طاهرعریان شاعر، دوبیتی سرا و عارف ایرانی در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم قرار دارد. بابا طاهر اشعار خود را به زبان همدانی و لهجه لری سروده است. بنای مقبره بابا طاهر تا به امروزه چندین بار مورد بازسازی قرار گرفته است که بنای کنونی در سال 1344 توسط مهندس محسن فروغی احداث گردید و در سال 1383 آخرین بازسازی آن انجام گرفت.

معنی نام بابا طاهر : بابا در گذشته به افرادی که پیروان وارسته اند ( تعلقات دنیوی ندارند ) نسبت داده می شد هم چنین دلیل به کار بردن پسوند عریان برای این شاعر صراحت کلام وی و بی پرده بیان کردن مسائل بوده است. این بنا در بهار سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران به شماره 1780 به ثبت رسید.

آدرس: همدان، شمال غربی، میدان بابا طاهر

ساعت بازدید: پاییز و زمستان: 09:00 الی 17:00، بهار و تابستان: 09:00 الی 21:00

 هزینه بازدید: 3,000 تومان و برای اتباع خارجی : 15,000 تومان 

- آرامگاه ابوعلی سینا : ابو علی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا در سال 359 در شهر بخارا که در آن زمان پایتخت پادشاهان ساسانی بود متولد شد. وی پزشک، ریاضی دان، شیمی دان، فیزیک دان، منجم، زمین شناس، شاعر، منطق دان، جغرافی دان و در کل تاثیر گذارترین و مشهور ترین فیلسوف ایرانی بوده که حدود 450 کتاب در زمینه های مختلف که البته اکثریت در نمودار پزشکی و فلسفی قرار دارند از خود برجای گذاشته است. پور سینا، ابوعلی سینا، ابن سینا و شیخ الرئیس مجموعه القابی است که طی سال ها به وی نسبت داده اند. آرامگاه ابو علی سینا در میدانی به همین نام در بخش مرکزی استان همدان قرار گرفته است که در گذشته تنها به شکل یک چهار طاقی بوده تا اینکه در دوران قاجار به دستور نوه فتحعلی شاه ( نگار ) گنبد آجری شکل بر آن ساخته شد و بنای فعلی که شاهد آن هستیم در سال 1328 توسط مهندس سیحون آغاز و در سال 1330 به پایان رسید. جالب است که بدانید در بخش شرقی این آرامگاه قبر " ابوالقاسم عارف قزوینی " شاعر و تصنیف ساز ایرانی قرار گرفته است. این بنا در بهار سال 1376 به شماره 1869 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

- تپه هگمتانه : یکی از تپه های باستانی کشور که تاریخ شناسان آن را وسیع ترین تپه تاریخی ایران نیز می دانند در استان همدان قرار گرفته است. این تپه بیضی شکل دارای مساحتی حدود 30 هکتار است. معماری این اثر تاریخی به شکل هفت قلعه بهم متصل و تو در تو است. این بنا در سال 1310 با شماره 28 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس : همدان، خیابان اکباتان، تپه هگمتانه

ساعت بازدید: بهار و تابستان : 09:00 الی 20:00، پاییز و زمستان : 09:00 الی 18:00

هزینه بازدید : 3,000 تومان و برای اتباع خارجی 20,000 تومان

- کلیسای گریگوری استفان : در سال 1667 در بخش شرقی تپه هگمتانه کلیسای گریگوری استفان به دست تعدادی از بازرگانان ارمنی که در همدان زندگی می کردند و ارامنه استان اصفهان بنا شد. این کلیسا که متعلق به مذهب پروتستان است در سال 1932 مورد بازسازی قرار گرفت و دارای سه درب می باشد. درب اصلی کلیسا در زیر برج ناقوس خانه کلیسا و دو درب دیگر در بخش های شمالی و جنوبی آن قرار گرفته اند. در کل فضای داخلی این بنا تزئنات معماری دیده نمی شود و مانند سایر کلیسا ها آن را به تابلو هایی از حضرت مسیح و حضرت مریم مزین کرده اند.

آدرس : همدان- ضلع شرقی تپه هگمتانه- محله قدیم ارامنه

 - بازار همدان : از دیگر بناهای مربوط به دوران قاجاریه در این منطقه بازار سنتی همدان می باشد. بازار مسقف همدان در کل دارای 26 سرا و 38 بازار است. از سرای گلشن این بنا به عنوان بزرگترین، از سرای گمرک به عنوان آباد ترین و از سرای میزرا به عنوان زیبا ترین و سرپا ترین سراهای بازار همدان می توان نام برد. سرای قلمدانی، سرای نو، سرای حسین خانی، سرای شریفیه و سرای پیغمبر، سرای صفرخان و سرای گمرک از جمله مهم ترین بناهای موجود در این بازار است که هم اکنون نیز وجود دارند. 

- آرامگاه حیقوق نبی : این آرامگاه محل به خاک سپردن حیقوق نبی پیامبری از بنی اسرائیل ( نوادگان یعقوب نبی ) است که در کودکی جان خود را از دست داده و هنگامی که او را در آغوش گرفتند زنده شده است به همین دلیل آن را حیقوق ( به زبان عبری در آغوش گرفته ) نامیدند. وی حدود 700 سال پیش از میلاد، حافظ و نگهبان معبد بزرگ یهودیان در اورشلیم بود تا اینکه حدود 590 سال پیش از میلاد اورشلیم مورد حمله پادشاه کلده قرار گرفت و بسیاری از یهودیان را به قتل رساند هم چنین بیست هزار نفر از آنان ( حیقوق نبی در میان آنان بود ) را زندانی کردند سال ها بعد پس از حمله کوروش کبیر و تصرف کلده تمامی زندانیان یهودی را آزاد کرد. حیقوق نبی پس از آزادی به ایران مهاجرت کرد و در شهر رودآور تویسرکان کنونی سکنت گزید. قدمت ساخت این بنا به دوران سلجوقیان و باز می گردد و دارای نمایی شبیه به یک هشت ضلعی می باشد. این بنا در بهار سال 1353 با شماره 969 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس: استان همدان، تویسرکان، بلوار شهید اشرفی اصفهانی، بلوار حبقوق نبی

زمان بازدید: 12:00 الی 00:00

جاذبه های گردشگری

- غار علیصدر : یکی از بزرگترین غارهای آبی ایران و جهان در 75 کیلومتری شمال غربی استان همدان قرار گرفته است. ارتفاع غار علیصدر حدود 2100 متر از سطح دریا است و به دلیل ناشناخته ماندن تمامی بخش های غار اطلاعات دقیقی از طول و عمق این غار در دست نیست اما آنچه تا به امروز از غار علیصدر می دانند حدود 40 متر طول و عمقی بین 0.5 تا 14 متر می باشد. یکی از جذابیت های محبوب در این غار برای گردشگران قایق رانی در میان فضای تاریخی با قدمتی نزدیک به 190 میلیون سال پیش است. به دلیل اختلاف دمای زیاد درون و بیرون غار این منطقه یکی از مناسب ترین و جذاب ترین مقاصد تفریحی در روزهای گرم تابستان می باشد. پارکینگ، کافی شاپ، بازارچه، سوئیت های اقامتی، سینما، نمازخانه و رصدخانه از جمله امکاناتی است که در غار علیصدر وجود دارد. این جاذبه طبیعی در زمستان سال 1387 به شماره 23 در فهرست آثار طبیعی ملی ایران به ثبت رسید.

- آدرس: همدان، شهر کبودرآهنگ 

- شماره تماس: 08135444444

ساعت بازدید: 08:00 الی 18:00

هزینه بلیط برای مسیر یک ( قدیمی ) : حدود 31,000 تومان

هزینه بلیط برای مسیر دو ( جدید ) : حدود 40,000 تومان 

- دریاچه و سد اکباتان : دریاچه و سد اکباتان در بخش جنوب شری استان همدان قرار گرفته است و در سال 1342 با هدف تامین آب نوشیدنی همدان و کشت زمین های کشاورزی آن تاسیس گشت. این سد در زمان پهلوی شهناز نام داشت و در سال 1357 با پیروزی انقلاب اسلامی نام آن به دریاچه و سد اکباتان تغییر یافت. چشم انداز بی نظیر این دریاچه آن را به یکی از مقاصد گردشگری پر طرفدار استان همدان تبدیل کرده است. سد اکباتان با مساحت حدود 60 هکتار در بدو احداث دارای ارتفاعی حدودا 54 متر بوده که تا به امروز به 79 متر افزایش یافته است. آدرس: همدان- جاده همدان به ملایر

- دشت میشان : از دیگر جاذبه های طبیعی و زیبا در استان همدان دشت میشان در نزدیکی قله کوه الوند می باشد. در این دشت دو پایگاه کوهنوردی برای رفاه حال کوهنوردان سال ها پیش ساخته شده بود که هم اکنون نیز مشغول به فعالیت هستند و لذت صرف یک لیوان چای در ارتفاعات زیبای الوند را برای گردشگران فراهم کرده اند. متاسفانه با احداث تله کابین گنجنامه و بازدید سیل عظیمی از گزدشگران از این منطقه به صرت روزانه دشت میشان در خطر آسیب و تخریب قرار گرفته است. 

- سراب گیان : در 18 کیلومتری شهر نهاوند یکی از زیبا ترین کوراب های استان همدان سراب گیان در بخش شمالی شهر گیان قرار گرفته است که به عنوان سی و یکمین اثر طبیعی در فهرست میراث طبیعی ملی ایران در زمستان سال 1378 به ثبت رسید. طبعیت و پوشش گیاهی درختان تنومند چنار از دیگر جذابیت های این منطقه می باشد که زیبایی آن را دو چندان کرده است.

آدرس: استان همدان، 20 کیلومتری نهاوند

- موزه تاریخ طبیعی : این موزه برای اولین بار در سال 1351 در بخشی از دبیرستان پهلوی برپا شد و پس از چند بار جا به جایی در 1371 به مکان کنونی یعنی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا منتقل شد. موزه تاریخ طبیعی همدان خزانه ای ارزشمند از گونه های جانوری و گیاهی است که با مساحت 2000 متر مربع 6 سالن اصلی را با نام های صدف ها، پستانداران و پرندگان، پروانه ها و حشرات، خزندگان، مرجان ها، آبزیان و زمین شناسی در خود جای داده است.

آدرس: همدان، چهارباغ شهید مصطفی احمدی روشن، دانشگاه بوعلی سینا

ساعت بازدید: 09:00 الی 20:00

- دره گزند و سرابی : از دیگر مناطق طبیعی زیبا در استان همدان دره گرند سرابی واقع در شهرستان تویسرکان می باشد. این دره کلکسیونی زیبا از رنگ نوازی طبیعت و انبوهی از باغات درخت گردو است. در اطراف این دره چشمه هایی وجود دارد که آب مورد نیاز باغ های اطراف را تامین می کند. 

- دهکده توریستی گنجنامه : پس از غار علیصدر یکی از محبوب ترین و برجسته ترین جاذبه های گردشگری استان همدان دهکده توریستی گنجنامه در 5 کیلومتری از مرکز شهر می باشد. این مجموعه از دو بخش تاریخی و تفریحی تشکیل شده است. بخش تفریحی این دهکده را تله کابین، سورتمه ریلی، غار آکواریوم، بانجی جامپینگ، رستوران و کافی شاپ تشکیل می دهد و بخش تاریخی آن شامل کتیبه گنجنامه که پیش تر به معرفی آن پرداختیم می شود.

آدرس: همدان، ضلع شرقی میدان گنجنامه، دهکده توریستی گنجنامه

- پیست الوند : در دامنه کوه الوند حدود 10 کیلومتری از جاده گنجنامه پیست اسکی الوند یا پیست اسکی تاریک دره وجود دارد که یکی از اماکن تفریحی پرمخاطب استان همدان محسوب می شود و فعالیت خود را از سال 1364 خورشیدی آغاز کرده است. خوابگاه، سالن غذاخوری و سه دستگاه تله اسکی مجموعه امکاناتی است که پیست اسکی الوند برای گردشگران این منطقه در نظر گرفته است.

- منطقه حفاظت شده شراء : یکی از جاذبه های زیبای طبیعی در 45 کیلومتری استان همدان منطقه حفاظت شده شراء است. طبیعت بکر و وجود حیواناتی چون قوچ و میش ارمنی سبب شد که این منطقه در سال 1378 به عنوان یکی از اماکن ممنوع برای شکار و در سال 1389 به عنوان منطقه حفاظت شده شراء شناخته شود. این منطقه زیستگاه حیوانات و پرندگانی چون حواصیل خاکستری، سارگپه، شاهین، سار، بلبل، گرگ، کفتار، خارپشت ایرانی، راسو، شغال، آگمای قفقازی، گرزه مار و لاکپشت مهمیزدار می باشد.

 آب و هوای استان همدان

این استان از مناطق کوهستانی، بادخور، سرد و مرتفع کشور به شمار می آید. این منطقه به دلیل دوری از دریا، جریان های هوای سرد شمالی و غربی آب و هوای کوهستانی در نواحی جنوبی ( نهاوند و ملایر ) آب و هوای معتدل کوهستانی وجود دارد. به طور کلی استان همدان دارای حداکثر دمای 36 درجه ( در تیر و مردا)، حداقل دما 29- درجه ( در دی و بهمن ) و میانگین دمای 9 درجه سانتی گراد می باشد. جالب است که بدانید استان همدان با 143 روز یخبندان به عنون یکی از سردترین استان های کشور شناخته می شود. به صورت میانگین سالانه حدود 300 میلی متر بارندگی در استان همدان وجود دارد که از فروردین ماه در فصل بهار می توان به عنوان یکی از پرباران ترین ماه های این منطقه نام برد.

بهترین زمان سفر به استان همدان

با توجه به اینکه استان همدان از استان های سردسیر کشور محسوب می شود بهترین زمان سفر به آن بازه زمانی اوایل تیر الی اواخر شهریور می باشد. این منطقه یکی از زیباترین شهرهای ایران در فصل بهار است در این صورت خرداد ماه یکی از بهترین زمان های سفر بهاره به این منطقه می باشد. یکی از بی نظیر ترین چشم اندازهای طبیعت را در فصل پاییز در استان همدان تجربه خواهید کرد، در آن صورت بهترین زمان سفر برای شما اوایل مهر است زیرا پس از آن ممکن است درگیر سرمای شدید این منطقه شوید هرچند که استان همدان با وجود سرمای شدید در فصل زمستان نیز مخاطبان بسیاری دارد و یکی از مقاصد مناسب برای علاقمندان به اسکی، کوهنوردی های زمستانی و سایر تفریحات زمستانی می باشد. از دیگر مزایای سفر به این استان در فصل زمستان می توان به خلوت بودن شهر و پایین بودن هزینه اقامتگاه ها اشاره کرد.

راه های دسترسی به استان همدان

رسیدن به استان همدان از دو طریق هوایی و زمینی امکان پذیر است. در سفر هوایی به این منطقه از مبداء تهران حدود 1.5 ساعت، با اتوبوس حدود 7 ساعت و با اتومبیل شخصی حدودا 4 ساعت در راه خواهید بود. لازم به ذکر است که استان همدان در حال حاضر به کانال قطار ریلی وصل نشده است.

اقامت در استان همدان

ویلا، اقامتگاه های بوم گردی، مهمانسرا، مهمان پذیر و انواع هتل های یک تا پنج ستاره مجموعه امکانات اقامتی است که در استان همدان برای اسکان در اختیار شما خواهد بود. برای اقامت در هتل های چهار ستاره این استان به بودجه ای نزدیک به شبی 400 هزار تومان به بالا، هتل های سه ستاره حدود 300 هزار تومان به بالا و هتل دو ستاره حدود 200 هزار تومان به بالا نیاز خواهید داشت. هزینه یک شب اقامت در مهمانسرا های استان همدان از 60,000 تومان به بالا، هزینه یک شب اقامت بوم گردی در این منطقه حدود 80,000 تومان به بالا و هزینه یک شب اجاره ویلا در همدان و یا اجاره سوئیت در همدان حدود 100,000 تومان به بالا می باشد.

غذاهای محلی استان همدان

یکی از لذت بخش ترین قسمت های سفر تجربه طعم های جدید و غذاهای محلی آن منطقه می باشد. غذاها می توانند اطلاعات زیادی از فرهنگ، اصالت و عادات مردم شهر مقصد در اختیارتان بگذارند در این بخش از مقاله قصد داریم برخی از لذیذ ترین و محبوب ترین غذاهای محلی استان همدان را بررسی کنیم.

- آش خشکبار : در استان همدان نیز مانند استان یزد آش یکی از خوراک های پرطرفدار و متنوع محسوب می شود. همان طور که از نام این آش مشخص است در تهیه آن از انواع خشکبار مانند آلبالو خشک، برگه هلو و آلو ترش خشک استفاده می شود. از دیگر موادی که برای طبخ آش خشکبار استفاده می شود می توان به عدس، نخود، لوبیا، گوشت با استخوان، رشته آش، شیره انگور، سرکه و ادویه اشاره کرد.

- آبگوشت قرمه : این خوراک تلفیقی از مزه آبگوشت وقورمه سبزی است که در تهیه آن از موادی چون سبزی قورمه، گوشت گوسفندی، لوبیا قرمز، لیموعمانی، سیب زمینی، ماست ساده و تخم مرغ استفاده می شود.

- کله جوش : کله جوش منبعی از کلسیم در میان خوراک های محلی استان همدان است که مقدار بسیار زیادی کشک را در خود جای داده است. گوشت چرخ کرده، گردو، کشک، آرد، پیاز، نعنا، آب و ادویه از جمله مواد اولیه ای است که برای طبخ این غذا نیاز خواهید داشت.

- کوفته همدانی : نوعی کوفته که دستور تهیه آن بسیار متفاوت از کوفته تبریزی می باشد. در طبخ این غذا از مواد اولیه ای چون گوشت گوسفندی، گردو، آرد نخودچی، نخود، برنج، لپه، آلو و پیاز استفاده می شود.

- آش اماج یا عوماج : از آش ها پر طرفدار در استان همدان است که از مواد اولیه اماج، سبزی آش، پیاز، سیر، عدس، لوبیا چشم بلبلی، تخم مرغ و ادویه تهیه می شود.

- آش برنج : این خوراک از جمله آش های زمستانی استان همدان محسوب می شود که خواص بسیاری برای درمان سرماخوردگی دارد و در دو نوع مختلف در این منطقه طبخ می شود.

 نوع اول: از ترکیب مواد اولیه برنج، عدس، آب قلم، ماست و نمک تهیه می شود. 

نوع دوم: در نوع دوم آش برنج همدانی موادی چون برنج، لپه، مرغ یا گوشت، دوغ، سیر، پیاز و سبزی سوپ وجود دارد.

- آش هویج و جو : این آش از دو ماده مغذی و پرخاصیت هویج و جو تهیه می شود که طعم بی نظیری دارد. از دیگر موادی که برای پخت این آش استفاده می شود می توان به نخود، کشک، گوشت چرخ کرده، پیاز، بلغور و هویج اشاره کرد.

- آبگوشت فلفل : با امتحان آبگوشت فلفل طعمی متفاوت و لذیذ از این خوراک را در استان همدان تجربه خواهید کرد. موادی که برای تهیه این آبگوشت لازم دارید شامل گوشت گوسفندی، سیب زمینی، گوجه فرنگی، فلفل سبز همدانی، زیره سبز، زنجبیل تازه، نخود و آبلیمومی شود.

آش کاچی : آش کاچی یکی از خوراک های متداول نقاط مختلف کشورمان می باشد که در هر منطقه به شکل متفاوتی تهیه می شود. برای تهیه آش کاچی همدانی به موادی چون بلغور، سیر، کشک، روغن حیوانی، آب و نمک و فلفل نیاز است.

- سرداشی : یکی از غذاهای اصیل و مقوی استان همدان سرداشی است. این خوراک از مواد اولیه گوشت گوسفندی، پیاز، سیب زمینی، فلفل سبز، گوجه و ادویه تهیه می شود. جالب است که بدانید در گذشته اهالی این منطقه آن را به نانوایی ( سنگکی ) برده و رو ی تنور قرار می دادند تا آماده شود.

- آش بادمجان : از دیگر غذاهای لذیذ محلی استان همدان می توان به آش بادمجان اشاره کرد که البته در دیگر نقاط کشور نیز با برخی جزئیات متفاوت طبخ می شود. در تهیه آش بادمجان موادی چون سبزی ( تره و پیازچه )، عدس، لوبیا، چشم بلبلی، سیر، تخم مرغ و اماج به کار می رود.

- خورشت غوره بادمجان : یکی از مواد غذایی پر کاربرد در اکثر استان های ایران بادمجان است که با استفاده از آن می توان غذاهای متنوعی تهیه کرد. مواد لازم برای تهیه خورشت غوره بادمجان شامل مرغ، گوجه فرنگی، گوشت چرخ کرده، غوره، پیاز، رب گوجه فرنگی، نمک و ادویه می شود.

برخی از بهترین رستوران های استان همدان

- رستوران نعل اشکنه : یکی از رستوران های زیبا و با کیفیت در استان همدان رستوران نعل اشکنه است که این امکان را برای شما فراهم آورده غذایتان را در باغی زیبا و خوش آب و هوا میل کنید. آدرس : بلوار کولاب، نرسیده به عباس آباد

- رستوران شاندیز حاجی : این رستوران که در مکانی تاریخی با قدمت مربوط به دوران قاجار بنا شده است دارای فضایی کاملا سنتی و تاریخی می باشد به همین سبب یکی از رستوران های پرطرفدار استان همدان محسوب می شود.

آدرس : همدان، خیابان تختی، جنب شهرداری منطقه دو، محله حاجی

- رستوران داریوش گنجنامه : همانگونه که از پسوند رستوران داریوش گنجنامه مشخص است این رستوران در یکی از پر مخاطب ترین جاذبه های گردشگری استان همدان یعنی گنجنامه قرار گرفته است. یکی از نکات قابل توجه درمورد رستوران سنتی داریوش موسیقی زنده در روزهای تعطیل می باشد.

آدرس: 5 کیلومتری جنوب غربی همدان، انتهای دره عباس آباد، دهکده توریستی گنجنامه، طبقه سوم

- رستوران حمام قلعه : این رستوران که بخشی از جاذبه تاریخی حمام قلعه می باشد در سال 1378 فعالیت خود را آغاز کرده است و با فضایی سنتی و انواع غذاهای محلی و ایرانی آماده خدمات رسانی به مسافران استان همدان می باشد.

آدرس : همدان، خیابان شریعتی، کوچه مهر

- رستوران میسان : این رستوران در منطقه گردشگری و تفریحی عباس آباد قرار دارد که همین امر سبب محبوبیت آن گشته است. انواع غذاهای محلی استان همدان، انواع غذاهای ایرانی و کباب ها در این رستوران سرو می شود.

آدرس : همدان، تپه توریستی تفریحی عباس‌آباد، رستوران شیشه‌ای، مجموعه غذایی میسان

- رستوران کاکتوس : از دیگر رستوران های با کیفیت این منطقه رستوران کاکتوس با سرویس دهی عالی و قیمت مناسب در نزدیکی آرامگاه بوعلی سینا می باشد.

آدرس : همدان، میدان آرامگاه بوعلی، جنب بانک ملی، رستوران کاکتوس

- فست فود ماه سبز : از هرچه بگذریم از غذاهای لذیذ فست فودی که امروزه نیز طرفدران بسیاری را در میان اهالی نقاط مختلف کشور پیدا کرده است نمی توان گذشت. یکی از بهترین رستوران های فست فودی استان همدان فست فود ماه سبز در دل باغی خوش منظره و پر از گل می باشد.

آدرس: همدان، بلوار سعیدیه، بلوار ارم، نرسیده به خیابان قهرمان

فرهنگ و سنت مردم استان همدان

- دین : اکثریت اهالی استان همدان نیز مانند سایر مناطق ایران از مسلمانان شیعه تشکیل شده است اما اقلیت های مذهبی دیگری چون مسیحی، یهودی، زرتشتی، یارسان و بهائیان به صورت بسیار اندک در این منطقه وجود دارند.   

- زبان : زبان شاخص خود استان همدان فارسی است که بیشتر در مناطق مرکز شهر و شهر ملایر رایج است. لری ، لکی، کردی و ترکی آذربایجانی از جمله گویش های متنوعی است که در بخش های مختلف استان همدان وجود دارد. لر زبان های استان همدان بیشتر در شهرستان های جنوبی این منطقه مانند تویسرکان، ملایر، نهاوند و اسد آباد ساکن هستند و کرد زبان های استان همدان بیشتر در شهرستان اسد آباد و روستاهای آن سکونت دارد هم چنین جمعیت قابل توجهی از ترک های آذربایجانی استان همدان در مناطقی چون نواحی شرقی، شمالی، شهرستان رزن، شهرستان کبودرآهنگ، شمال غربی، شهرستان فامنین و شهرستان بهار وجود دارند. 

- پوشش : لباس محلی استان همدان که امروزه کمتر در بافت شهری استان دیده می شود عبارتند از:

 پوشش زنان

سرپوش : چارقد، روبند، عرقچین و کل ایاغی انواع سرپوش هایی است که زنان این منطقه بر سر می کنند.

چارقد : پارچه ای بزرگ اغلب به رنگ مشکی با خطوط و گل های قرمز است که بیشتر در مناطق کردنشین این استان مورد استفاده قرار می گیرد و از جنس ابریشم، اطلسی، متقال و نجمه می باشد.

عرقچین : کلاهی زنانه که معمولا از جنس مخمل و متقال بوده و به سکه های اشرافی مزین می شود. عرقچین معمولا در دو رنگ سفید و مشکی وجو دارد.

روبند : این نوع پوشش را امروزه به ندرت در لباس محلی استان همدان خواهید دید و بیشتر کاربرد آن در گذشته بوده. زنان این منطقه به کمک روبند صورت خود را می پوشاندند.

کونیک : به پیراهن آستین بلند و یقه گردی که بلندای آن تا پایین کمر باشد کونیک می گویند. در جلوی سینه کونیک سه دکمه دارد و معمولا در زنان جوان با جلیقه یا کلنجه ای بر روی آن پوشیده می شود.

آرخالق : از دیگر تن پوش های زنان این منطقه در فصل زمستان آرخالق می باشد که نوعی کت مردانه پشمی یا مخمل است.

تومبان : پوششی از جنس متقال است که بیشتر به رنگ های سفید و آبی وجود دارد و زنان منطقه آن را بر زیر دامن های چین دار کوتاه به نام قرقره تومبان می پوشند. 

بوتون : نوعی پای افراز یا پاپوش زنان همدانی است که دارای انواع مختلفی چون جرباشماق، پاله و نلک است و تمامی قسمت های آن از چرم خالص تهیه می شود. 

ساغری : نوع دیگری از پاپوش های مورد استفاده زنان همدانی است که رویه و کف آن به ترتیب از جنس ریسمان کنفی و چرم می باشد. 

ارسی : پای افراز یا همان پاپوش زنانه که معمولا در مراسمات رسمی و میهمانی ها مورد استفاده قرار می گیرد و دارای پاشنه می باشد. 

گالش : نوعی پاپوش است که زنان همدانی در فصل زمستان یا هنگام کار از آن استفاده می کنند.

 پوشش مردان

تن پوش : پیراهنی بلند با یقه آخوندی که بلندای آن تا پایین کمر می رسد و جلو باز است که در زبان کردی به آن کراس می گویند. از دیگر تن پوش های مردانه در این منطقه می توان به کرک، قوا، دن، شووال، سرداری و جلیقه اشاره کرد.

پاپوش : چاروق نوعی پای افراز مردانه است که رویه و کف آن از جنس چرم می باشد. از دیگر کفش های مورد استفاده مردان همدانی کلاش و تخته جوراب ( بیشتر در نواحی ترک نشین به این نام وجود دارد ) است که کف آن از جنس چرم و رویه آن نخی می باشد.

سرپوش : کلاه هایی که مردان همدانی در مناسبت های مختلف بر سر می گذارند و متناسب با فصل از جنس پشم یا نخ می باشد که معمولا به رنگ های خاکستری، مشکی و نخودی است. کلاه نمدی، کلاو کرکی، بخارایی، گجه بورک، دری بورک، ایپ بورکی و شاپو انواع کلاه هایی است که مورد استفاده مردان همدانی قرار می گیرد.

رسومات مختلف استان همدان

رسم و رسومات متنوعی در مناطق مختلف کشورمان وجود دارد که خبر از فرهنگ و اعتقادات اهالی آن منطقه می دهد در استان همدان نیز رسومات مختلفی وجود دارد که در ادامه به بررسی برخی از جذاب ترین های آن خواهیم پرداخت از رسومات جالبی که در این منطقه وجود دارد مربوط به امر خوش یمن ازدواج است.

رخت بران : پس از مراسم خواستگاری و بله برون چند تن از زنان فامیل با مقداری پارچه و شیرینی های مختلف برای اندازه گیری لباس عروس به خانه خانواده عروس می روند.

حنابندان : یکی از رسومات مورد توجه اهالی این منطقه حنابندان است و یک شب قبل از عروسی انجام می شود طی این مراسم که جشنی با حضور جوانان فامیل است عروس به دست تمامی مهمان ها حنا می گذارد.

رخت داماد : صبح روز عروسی تعدادی از دوستان و پسران فامیل به دور داماد جمع می شوند و هدیه هایی که از سمت خواده عروس برای وی فرستاده شده را نمایش می دهند در نهایت نیز لباس دامادی را بر تن او می پوشانند.

عروس چرخان : شب عروسی پس از اتمام جشن تعدادی از بزرگان فامیل به خانه عروس می روند و آن را با آیینه و قرآن راهی خانه بخت می کنند.

پاتخت : صبح روز عروسی خانواده عروس با شیرین پلو شیرینی به خانه عروس و داماد می روند سپس زنان و بزرگان ( زن ) فامیل به خانه عروس می روند و هدایایی را به آن تقدیم می کنند.

داماد سلام : حدود یک هفته بعد از عروسی خانواده عروس، داماد را به خانه خودشان دعوت می کنند و تحفه ای را به آن ها اهدا می کنند.

شب هفت نوزادان : یکی از جشن های بسیار مرسوم مورد اهمیت برای اهالی استان همدان همین جشن است که در هنگام اذان مغرب در گوش نوازد اذان می گویند و نامی که برای او در نظر گرفته اند را از لای قرآن بیرون می کشند و به میهمان ها اعلام می کنند. 

جمع کردن خرده نان : از دیگر رسومات جالب مردم استان همدان جمع کردن خرده نان های سفره افطاری در ماه مبارک رمضان است مردم این منطقه بر این باورند هرکس این خرده نان ها را تا انتهای ماه رمضان جمع کند و در آبگوشت نذری که عید قربان پخته می شود بریزد و میل کند تمام آرزو ها و نیاز هایش از سوی خداوند برآورده می شود.

مشاهیر استان همدان 

استان همدان از گذشته های درو تا به امروز عالمان و هنرمندان بزرگی مانند باباطاهر، ابوعلی سینا، خواجه نصیرالدین همدانی، شیخ شرف الدین درگزینی، کلیم همدانی، میرمعزالدین محمد امامی همدانی، قوام الدین درگزینی، فخرالدین علا الدوله عربشاه، ابوالعلا همدانی، میرسید محمد همدانی، عین القضات همدانی، خواجه رشید الدین فضل الله همدانی، سعد سلمان، بدیع الزمان همدانی، مفتون، غلام همدانی، شمس همدانی، عباس بن مشکویه، عبدالله طالع همدانی ، میرزاده عشقی و پرویز پرستویی را به این سرزمین هدیه کرده است.

سوغات و صنایع دستی استان همدان

خوراکی های و صنایع دستی هر یک نمادی از یک ملت، سرزمین و فرهنگ را درخود جای داده اند. نمادهای استان همدان نیز عبارتند از:

کماج، انگشت پیچ، آب نبات قیچی، برساق، سیر، گردو، حلوا لوزی، شیره انگور و نان چای از جمله خوراک های خوشمزه ای است که می توانید از استان همدان به عنوان سوغات همراه خود به شهر خودتان بیاورید.

صنایع دستی

سفالگری : در تمامی بازارهای استان همدان یا حتی گوشه و کنار خیابان های شهر ظروف سفالی با رنگ های زیبایی را خواهید که آوازه آن ها در سرار جهان پیچیده است. قدمت این هنر در این منطقه به 700 سال می رسد. جالب است بدانید منطقه لالجین در شهرستان بهارِ استان همدان را پایتخت سفال ایران می نامند.

چرم : این منطقه در گذشته یکی از مراکز اصلی تولید چرم مرغوب در سراسر کشور ایران بود و دباغ خانه های مشهوری با نام های دباغ خانه سنگ شیر، قانتور و آقایی وجود داشت اما

متاسفانه سرگذشت خوبی برای دباغ خانه های قدیمی این استان رقم نخورد و دو دباغ خانه قانتور و سنگ شیر دیگر فعالیت نمی کنند.

آبگینه : از دیگر هنر های دستی اهالی همدان آبگینه که همان شیشه گری به صورت سنتی ( با دمیدن هوا درون مواد مذاب شیشه به آن شکل می دهند ) می باشد. از کاوش های باستان شناسان تعدادی ظروف آبگینه کهن در این استان به دست آمده که امروزه در موزه آبگینه نگهداری می شود و خبر از قدمت هنر آبگیه در این منطقه می دهد.

مسگری و قلم زنی : کسب و کار بسیاری از اهالی استان همدان مسگری و فروش ظروف مسی است. اگر ساعاتی را در بازار قدیمی همدان گشت زنید به خوبی متوجه قدمت این حرفه در این منطقه خواهید شد.

صنایع چوبی : قدمت تولید صنایع چوبی در این استان به سال ها پیش باز می گردد. تولیدات چوبی این منطقه بیشتر در صنایعی چون منبت کاری، معرق کاری، نازک کاری و خراطی خلاصه می شود و صنعتی بسیار رایج در شهر های ملایر و تویسرکان محسوب می شود.

گلیم : گلیم های همدانی دارای طرح های منحصر به فردی است که برخی از آنان شامل اسلیمی، خرچنگی، گل سبدی و گل لاله می شود. اگر به دنبال مرغوب ترین گلیم های استان همدان می گردید پیشنهاد می کنیم حتما سری به شهرستان نهاوند بزنید.

برای اطلاع از اجاره ویلا به سایت رنتی جا مراجعه کنید.