بنا بر گفته تاریخ دانان استان هرمزگان در بین سال های 241 و 211 سال پیش از میلاد بسیار قابل اهمیت بوده که در دوران پس از اسلام این اهمیت دوچندان شده بود و به دلیل اهمیت بالایی که این منطقه از لحاظ تجاری و اقتصادی داشت بارها مورد توجه و حتی حمله دیگر کشور ها مانند پرتغالی ها، اروپایی ها و انگلیسی ها قرار گرفت. در سال 1508 پرتغالی ها با هفت کشتی جنگی به رهبری آلبوکرک به بهانه محافظت از منافع خود به این منطقه حمله کردند تا اینکه شاه عباس اول به کمک انگلیسی ها توانست بندر را از دست پرتغالی ها نجات دهد. جالب است که بدانید نام بندر عباس از نام شاه عباس اول گرفته شده است. پس از جنگ جهانی اولی به دنبال کشف ذخایر نفتی در خلیج فارس اهمیت راهبردی این منطقه به صورت چشم گیری افزایش یافت.


تاریخچه استان هرمزگان


نحوه شکل گیری استان هرمزگان

در سل 1316 کشور ایران دارای شش استان به نام های شمال، شمال غرب، غرب، شمال شرق، جنوب و مکران بود که بندر عباس در استان جنوب قرار داشت در زمستان همان سال بار دیگر تقسیمات کشوری صورت گرفت و کشور ایران به 10 استان که به صورت یکم، دوم.... دهم نامگذاری شده بود تفکیک شد. استان هشتم ( کرمان ) بخش اعظمی از شهرستان های این استان را در برگرفته بود و شهرستان های غربی این استان مانند گاوبندی، بندر لنگه و... در استان هفتم ( شیراز ) قرار گرفته بود.

در سال 1346 تمامی بنادر و جزایر دریای عمان و خلیج فارس به علاوه چابهار و بوشهر در این استان قرار داشت که به آن استان ساحلی می گفتند. در سال 1355 به تصویب هیئت وزیران و پیشنهاد وزیر کشور به دلیل اهمیت ویژه ای که تنگه هرمز برای کشور ایران داشت نام بنادر دریای عمان و جزایر خلیج فارس از استان ساحلی به استان هرمزگان تغییر یافت.


نحوه شکل گیری استان هرمزگان



موقعیت جغرافیایی استان هرمزگان

استان هرمزگان به مرکزیت شهر زیبا و تاریخی بندر عباس دارای مساحتی حدودا 68 هزار کیلومتر مربع است و طبق آماری که در آخرین سرشماری از این منطقه بدست آمده جمعیت کلی آن 1403674 نفر برآورد شده است که 661325 نفر از آن شهر نشین می باشند. این استان در جهت شمال و شمال شرقی به استان کرمان، در جهت شرق به استان سیستان و بلوچستان، در جهت غرب و شمال غربی به استان های بوشهر و فارس و در جهت جنوب به آبهای خلیج فارس و دریای عمان محصور شده است. استان هرمزگان در کل دارای 8 شهرستان ( بندر عباس، میناب، بندر لنگه، قشم، حاجی آباد، ابو موسی، جاسک، رودان ) 16 شهر، 71 دهستان و 2170 آبادی می باشد. بیش از 70 درصد از پهنه این منطقه را کوه ها، دره ها و ارتفاعات کوتاه و بلند تشکیل داده است به همین جهت می توان از این منطقه به عنوان استانی کوهستانی نام برد. کوه های فاراغان و کوه گنو به ترتیب با ارتفاع های 2347 و 2861 از جمله بلندترین قله های استان هرمزگان محسوب می شوند و در نهایت اگر بخواهیم موقعیت جغرافیایی این منطقه را به صورت علمی و دقیق بررسی کنیم باید گفت استان هرمزگان بین مختصات جغرافیایی 25 درجه و 24 دقیقه تا 28 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 41 دقیقه تا 59 درجه و 15 دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبدأ قرار گرفته است.

جاذبه های گردشگری در هرمزگان

- تنگ بوچیر :

یکی از جذاب ترین و بکر ترین مناطق طبیعی در استان هرمزگان تنگه بی نظیر بوچیر در شهرستان پارسیان است. آب این دره از چشمه ای به عمق 35 متر که در انتهای آن قرار دارد تامین می شود. از آنجایی که بازدید از این جاذبه زیبا خطراتی را نیز به همراه دارد یکی از ملزومات سفر به تنگ بوچیر داشتن یک راهنمای محلی و آگاه سازی دهیاری روستای بوچیر از بازدیدتان می باشد. بخاطر داشته باشید در برخی از نقاط تنگ آب قدری عمیق است که حتما باید مهارت شنا کردن را بلد باشید یا اینکه جلیقه نجات و تیوپ به همراه داشته باشید. 


تنگ بوچیر


- روستای بناب :

یکی از بهشت های زمینی کشور ایران در شمال غربی استان هرمزگان قرار گرفته است و بناب نام دارد. وجه تسمیه این روستا وجود چشمه های بسیاری است که در آن قرار دارد. از دیگر ویژگی های روستای بناب که چنین منظره ی فوق العاده ای را به این آبادی بخشیده است می توان به نخلستان های فراوانی که حومه روستا را احاطه کرده اند اشاره کرد. 

- آبشار ترزج :

در 20 کیلومتری شهرستان حاجی آباد واقع در استان هرمزگان در دل نخلستانی زیبا آبشار ترزج قرار گرفته است. جالب است که بدانید این آبشار طی چندین خشکسالی از مرگ نجات یافته و هم چنان مقتدر و زیبا بر فراز کوه های حاجی آباد خودنمایی می کند.


آبشار ترزج


- عمارت فکری :

یکی از آثار تاریخی استان هرمزگان با مساحت حدودا 2600 متر مربع عمارت فکری در بندر لنگه می باشد. در گذشته این عمارت منزل مسکونی یکی از تجار پرآوازه شهر به نام عبدالواحد بوده. از بخش های مختلف بنا می توان به اندرونی و بیرونی که هر یک کاربرد خاصی از جمله برگزاری میهمانی برای تجار و اسکان خانواده عبدالواحد در آن زمان داشت اشاره كرد. دو زیر زمین، 25 اتاق، حیاط مرکزی و 5 بادگیر از دیگر بخش های عمارت فکری است که می توانید از آن بازدید کنید.


عمارت فکری


- معبد هندو :

معبد هندو بنایی زیبا با معماری ایرانی _ هندی است که تاریخچه ساخت آن به سال 1210 ( دوران قاجار ) باز می گردد. در آن زمان حدود 80 نفر از تجار هندی ساکن بندر عباس بودند و مکان مناسبی برای برگزاری مراسمات مذهبیشان نداشتند به همین منظور دوتن از هندوهای ساکن این منطقه به نام های شول رام و دده رام اولین قدم های ساخت اولین معبد هندوها در ایران را در بخش شمالی شهرستان بندر عباس برداشتند. گچ لويى، سنگ های مرجانی، مخلوطی از گل و ساروج مجموعه مصالحی است که در ساخت این بنا به کار رفته است.


معبد هندو


- موزه مردم شناسی بندر کنگ :

موزه مردم شناسی بندر کنگ آثار جذابی چون غذاهای محلی قدیمی بندر کنگ، بادگیر های مختلف، تصویری از انواع ماهی ها، صنایع دست ساز از محصولات دریایی، صنایع دستی حصیری، بند لنگر کشتی، ماکت کشت های بزرگ و کوچک، لنگر کشتی، فرمان لنج و سکستان را در خود جای داده و براى آشنايى گردشگران با فرهنگ اين منطقه به نمايش درآورده است.


موزه مردم شناسی بندر کنگ


- قلعه لشتان :

از دیگر جاذبه های تایخی استان هرمزگان قلعه لشتان در 6 کیلومتری از بندر لنگه است. این قلعه در زمینی به مساحت 30,000 متر مربع با ارتفاعی نزدیک به 200 متر قرار گرفته است و متاسفانه امروزه تنها ویرانه هایی از آن برجای مانده است.


قلعه لشتان


- چشمه چاه احمد :

یکی از مهم ترین چشمه های معدنی استان هرمزگان در راه بندر خمیر به بندر لنگه قرار دارد. پیش از آن که به چشمه چاه احمد برسید استخری طبیعی به شکل مربع با اضلاع 5 متر وجود دارد که فرصت آب تنی دلچسب را در گرمای جنوب در اختیارتان قرار می دهد. آب این چشمه در دسته چشمه های گوگردی است و خواصی مانند درمان بیماری های تنفسی، صفرا آور، ملین و درمان بیماری رماتیسم دارد.


چشمه چاه احمد


- آبشار پلکانی بِدو :

در یکی از روستاهای شمالی بندرعباس به نام لِمَزان هیاهوی از زیبایی های طبیعت برپا است که یکی از آن ها آبشار پلکانی بدو می باشد. پس از طی کردن 4 کیلومتر از روستا لمزان در بندر لنگه پس از طی کردن حوضچه های مختلف به آبشار پلکانی بِدو خواهید رسید. بهترین زمان بازدید از این جاذبه گردشگری اواخر پاییز الی اوایل بهار است زیرا در این زمان ها کمتر درگیر گرما و رطوبت این منطقه خواهید شد.

- قلعه فین :

این قلعه که یکی از آثار تاریخی برجای مانده از قرن های میانی دوره اسلامی است در شهر فین، 95 کیلومتری شهرستان بندر عباس قرار گرفته است. به احتمال زیاد این قلعه نیز مانند اکثر قلعه های تاریخی ایران در گذشته کاربرد نظامی داشته و در سال 1381 به شماره 7270 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. هرچند که در سال 1395 بازسازی هایی بر دیوار سنگی و دیواره های قلعه انجام شد اما آنچه که امروز از این بنا می بینیم بیشتر به یک ویرانه شبیه است و چیز زیادی از آن باقی نمانده است.


قلعه فین


- چشمه سبز پوشان :

از دیگر شگفتی های استان هرمزگان چشمه سبز پوشان است که با تغییر فصل دمای آن به صورت معکوس تغییر می کند به صورتی که زمستان دارای آبی ولرم و در تابستان آبی خنک تر از دمای بدن می باشد. چشمه حیرت انگیز سبز پوشان در 25 کیلومتری از شهرستان حاجی آباد قرار گرفته است، عرض این چشمه حدود 15 متر مربع و عمق آن نزدیک به 5 متر می باشد.


چشمه سبز پوشان


- معبد عشاق :

داستان جالب معبد عشاق از دو عاشق در صدها سال پیش روایت می کند که با مخالف شدید دو قوم روبه رو شده بودند و سرانجام در راه این عشق جان سپردند سپس جسد این دو را سوار بر شتری راهی ناکجا آباد کردند، شتر جسد میر محمد سالار و بی بی سعده را در مکان معبد فعلی بر زمین گذاشت سپس اقوام آن دو بنایی را به منظور یاد بود آن ها در آن مکان که معبد عشاق فعلی است بنیان نهادند. جالب است که بدانید در ساخت این بنا به دلیل کمبود آب در این منطقه و ازدیاد شتر به جای آب از شیر شتر استفاده کرده اند.


معبد عشاق


- قلعه هزاره :

تنها بنای تاریخی در شهر میناب قلعه هزاره است که بومیان آن را به نام " قلعه بی بی مینو " می شناسند و دلیل آن نیز این است که اهالی بر این باورند که در گذشته دو خواهر به نام های بی بی مینو و بی بی نازنین این شهر را بنا کرده اند. تا اواخر دوره قاجار قلعه هزاره محلی برای حکومت محلی بوده که همیشه صد ها سرباز بر فراز ان نگهبانى می دادند. این قلعه به شماره 9553 در سال 1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.


قلعه هزاره


- روستای لافت :

روستای تاریخی لافت که توانسته تا به امروز بافت سنتی خود را حفظ کند، جاذبه های فراوانی را در خود جای داده است. آنچه که سبب شده این روستا یکی از مقاصد محبوب گردشگران جزیره قشم محسوب شود معماری زیبا و بادگیر های کوچک و بزرگ آن است که اگر به بام روستای لافت بروید متوجه چشم انداز بی نظیر و بافت قدیمی آن خواهید شد. جنگل های حفاظت شده حرا، قلعه نادری، قلعه پرتغالی و چاه های تلا از دیگر جاذبه های گردشگری این روستا می باشد.


روستای لافت


- چشمه آبگرم خورگو :

چشمه آبگرم خورگو از سه چشمه آب معدنى که هرکدام عناصر مختلفی را در خود جای داده اند مانند چشمه اول خورگو که دارای عناصری چون کلسیم، سدیم، کلر، سولفات و منیزیم است، در دو کیلومتری از این چشمه، چشمه دوم خورگو که در دسته چشمه های آبگرم گوگردی قرار دارد می باشد و چشمه سوم که در فاصله 30 کیلومتری از دوراهی خورگو است تشکیل شده و از خواص درمانی بسیاری از جمله التیام بیماری های پوستی، رماتیسم و درد های عضلانی برخوردار است.


چشمه آبگرم خورگو


- دره ستارگان :

نمونه ای دیگر از دلبری های طبیعت استان هرمزگان که در جزیره قشم قرار گرفته است دره شگفت انگیز ستارگان در نزدیکی روستای برکه خلف می باشد. اشکال فوق العاده ای که در دره ستارگان خواهید دید همگی نتیجه فرسایش زمین است که طی دو میلیون سال اتفاق افتاده از دیگر جذابیت های این دره می توان به تماشای شب های ستاره باران آن اشاره کرد که منظره ای بی نظیر از آسمان جزیره قشم را به نمایش درآورده است.


دره ستارگان


- غار خرسین :

غار خرسین از جاذبه های طبیعی استان هرمزگان است که بیشتر بازدیدکنندگان آن را غار نوردان و گردشگران حرفه ای تشکیل می دهند از همین رو تا به امروز کمترین آسيب را از سوی هجوم گردشگر داشته است. ارتفاع این غار حدود 3 متر، پهنای دهانه آن نزدیک به 4 متر در برخی از نقاط غار به 10 متر هم می رسد ) و طول آن 178 متر می باشد. قندیل ها و گنبد های نمکی که به اشکال مختلف وجود دارند جذابیت این غار را دوچندان کرده اند. برای طی کردن تمامی بخش های مختلف غار خرسین به حدودا دو ساعت زمان نیاز دارید. به دلیل پایدار نبودن دیواره های این غار بهترین زمان بازدید از آن در بهار و تابستان است که البته ممکن است گرمای هوا کمی شما را آزار دهد اما برای بازدید از این غار بهترین زمان است زیرا احتمال بارندگی در این فصل ها بسیار کم است.


غار خرسین


- جزیره هرمز :

از دیگر شگفتی های استان هرمزگان می توان به جزیره هرمز عروس سرخ پوش خلیج فارس اشاره کرد. جای جای این جزیره چند کیلومتری هزاران فرسخ زیبایی مانند خاك سرخ، دره سکوت، بزرگترین فرش خاکی جهان، دره رنگین کمان، ساحل سرخ هرمز و دره مجسمه جای گرفته که چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می کند.


جزیره هرمز


- جزیره هنگام :

جزیره هنگام که آن را با نام جزیره دلفین ها نیز می شناسیم یکی از جزایر بی نظیر استان هرمزگان است که زیبایی ها چون رقص شیرین دلفین ها در زمانی مخصوص، جذاب ترین بازار های سنتی ایران، ساحل نقره ای و درخشان، نمونه کمیباب و در حال انقراض لاکپشت پوزه عقابی و نخلستان های زیبای را در خود جای داده است. از دیگر جاذبه های جزیره هنگام می توان به شفافیت آب این منطقه که فرصت تماشای ماهی های زیر آب را در اختیارتان قرار می دهد اشاره کرد.


جزیره هنگام


تفریحات استان هرمزگان

- ساحل مرجانی :

یکی از سواحل بسیار زیبا در جزیره کیش ساحل مرجان است که به دلیل وجود تعداد زیادی مرجان آب آن بسیار شفاف است به طوریکه موجودات زیر آب را به راحتى می توانید ببینید. یکی از پر بازدید ترین ساحل های جزیره کیش به هنگام طلوع و غروب خورشید ساحل مرجان است که منظره ای بی نظیر از تلاقی نور زرد خورشید با آبی دریا را به وجود می آورد.


ساحل مرجانی


فضای سبز زیبا، آلاچیق های چوبی، باربیکیو، انواع تفریحات مهیج آبی، پیست دوچرخه سواری، فضای بازی کودکان و سرویس بهداشتی از جمله امکانات و تفریحاتی است که برای گردشگران در اين ساحل وجود دارد. از محبوب ترین جاذبه گردشگری این ساحل می توان به کشتی یونانی اشاره کرد. بهتر است که بدانید ساحل مرجان به دلیل صخره ای بودن یکی از اماکن نامناسب برای شنا در جزیره کیش محسوب می شود و مرجان ها ممکن است باعث جراحاتی در بدن شما شوند.


loading


- مرکز غواصی :

غواصی و شناخت دنیای زیبا و رنگارنگ زیر آب یکی از هیجان انگیز ترین تفریحاتی است که در جزیره کیش تجربه خواهید کرد. در این مرکز حتی برای افراد مبتدی و كسانى که شنا بلد نیستند نیز این امکان وجود دارد که پس از آموزش کامل عمقی نزدیک به 7 تا 8 متر از دریا را به همراه یک غواص حرفه ای در مدت زمان پانزده دقیقه طی کنند و از دیدن ستاره های دریایی، صدف ها، مرجان های دریایی و بسیاری از زیبایی های رنگارنگ دیگر عمق دریا لذت ببرید.

- هزینه بلیط غواصی کیش: 150,000 تومان 

- ساعت مراجعه : از 10:00 الی 17:00 


مرکز غواصی


- کلوپ دریایی دلفین :

از دیگر مراکز تفریحی استان هرمزگان که در جزیره قشم واقع شده است می توان به کلوپ دریایی دلفین اشاره کرد در این مجموعه علاوه بر غواصی تفریحاتی چون شاتل، قایق سواری، بنانا، جت اسکی و پاراسل نیز برای شما وجود خواهد داشت.

ساعت مراجعه : 08:00 الی 18:00

آدرس : قشم، پارک زیتون، جنب سینما 4 بعدی


کلوپ دریایی دلفین


- پارک زیتون :

یکی از جاذبه های تفریحی جزیره قشم که هر ساله تعداد زیادی از گردشگران این منطقه را به خود جذب می کند پارک زیتون قشم می باشد. نوای دلنشین صدای دریا و پرندگان به همراه درختان نخل تنومند منظره ای بسیار دیدنی را برای مسافران جزیره قشم به نمایش در آورده است. از دیگر امکانات و تفریحاتی در پارک زیتون انتطار شما را می کشد می توان به تفریحات آبی، شکم گردی و تجربه طعم های بی نظیر غذاهای محلی این منطقه، پیست اسکیت، پیست دوچرخه سواری، زمین فوتسال، والیبال ساحلی، کافی شاپ، سفره خانه سنتی و موسیقی زنده جنوبى در شب های بلند این پارک اشاره کرد.


پارک زیتون


- پارک آبی اوشن :

یکی از اماکن تفریحی منحصر به فرد در جزیره کیش استان هرمزگان پارک آبی اوشن است که در زمستان سال 1395 به عنوان اولین پارک آبی داستانی در کشور فعالیت خود را آغاز کرد. پارک آبی اوشن دارای 13 سرسره هیجان انگیز است که هریک سطح مختلفی از آدرنالین را برای شما به ارمغان می آورند. از دیگر امکانات تفریحی این مجموعه می توان به چهار استخر شنا، رستوران، کافی شاپ، مركز اسپا، فروشگاه لوازم شنا و سوغاتی اشاره کرد.


پارک آبی اوشن


آب و هوای استان هرمزگان

از آنجایی که استان هرمزگان در بخش فوق حاره ای و مناطق گرم و خشک قرار گرفته است گرما یکی از بارز ترین ویژگی های آب و هوایی آن محسوب می شود تا جایی فصل تابستان یا گرما در این منطقه حدود 9 ما طول می کشد و طی این نه ماه بارندگی عمده ای در آن صورت نمی گیرد. این بازه زمانی از اواخر اسفند ماه شروع و تا آذر ماه ادامه دارد. از تیر و مرداد می توان به عنوان گرم ترین ماه های استان هرمزگان نام برد. دماى متوسط سالانه این منطقه حدودا 27 درجه سانتیگراد بالای صفر است. جالب است که بدانید در سردترین روزهای سال به ندرت دمای این منطقه به صفر می رسد و میانگی دمای زمستان در این منطقه 10 درجه سانتی گراد بالای صفر می باشد.

بهترین زمان سفر به هرمزگان

با توجه به اقلیم بیابانی استان هرمزگان و گرمای طاقت فرسای این منطقه در تابستان و حتی بهار بهترین زمان سفر به این منطقه فصل زمستان است. اگر در سایر مناطق غیر جنوبی کشور هستید عزیمت به این منطقه در این فصل به یکی از جذاب ترین بخش های سفر شما تبدیل خواهد شد زیرا در حالی که دستهایتان از سرما قرمز شده و کاپشن به تن دارید سوار هواپیما می شوید و در فاصله کمتر از دو ساعت در آب و هوای بهاری به زمین خواهید نشست.


هرمزگان


فرهنگ و سنت استان هرمزگان

 - زبان : زبان مردم این منطقه عموما لهجه های مختلف گویش بندری است که به آن گویش هرمزگانی نیز می گویند. این گویش یکی از زیر شاخه های زبان فارسی ( پارسی میانه و باستانی ) است که در شهرستان های کهونج، جیرف، مناطقی در بخش های جنوبی استان فارس، لارستان در استان فارس و جنوب استان کرمان رواج دارد. در بخش های غربی جزایر خلیج فارس در استان هرمزگان مانند چیرویه در بندر لنگه و روستای شناس زبان عربی رواج دارد. از دیگر زبان های رایج در استان هرمزگان می توان به زبان بلوچی در بندر جاسک اشاره کرد.

دین : مذهب مورد قبول و پرستش اهالی استان هرمزگان دین اسلام است که به فرقه های شیعه و سنی در این منطقه رواج دارد. اهل سنت در این استان بیشتر در مناطقی چون اوزی ها، شغو و سورو می باشند.

موقعیت اقتصادی استان هرمزگان

استان هرمزگان امروزه یکی از مهم ترین قطب های تجارى  و اقتصادی کشور ایران است که دارای 11 بندر، 5 فرودگاه ملی و 3 فرودگاه بین المللی می باشد و به دلیل وجود خلیج زیبای فارس در این استان ماهی گیری، حمل و نقل دریایی و شیلات از مشاغل بسیار متداول و برجسته نواحی مختلف آن می باشد. معادن با ارزش چون نفت، آلومینیوم، کرومیت، گاز، فولاد، خاک سرخ و بسیاری دیگر در این منطقه وجود دارد که نقش شایانی در رونق اقتصاد کشور ایفا می کند. لازم به ذکر است که استان هرمزگان اولين رتبه توليد آهک را در کشور ایران دارد. هم چنین دو جزیره کیش و قشم که عنوان منطقه آزاد را از آن خود کرده اند هرساله سود آوری بسیاری برای این استان می کنند. از دیگر فعالیت های رایج در این استان می توان به کشاورزی و تجارت اشاره کرد.


استان هرمزگان


لباس سنتی استان هرمزگان

اگر بخواهیم لیستی از زیبا ترین لباس های محلی کشور ایران تهیه کنیم بی شک لباس جنوبی در این لیست قرار می گیرد. لباسی که تنها یک تن پوش نیست و تمامی تزئینات ظاهری را در بر مى گیرد. لباس زنان بندری یکی از زیبا ترین لباس های محلی زنان این سرزمین است که علاوه بر پارچه های رنگی دارای دوخت های تزئینی فوق العاده ای می باشد که در ادامه با آن ها آشنا خواهیم شد.

- پوشش زنان جنوبی 

پیراهن : یکی از مهم ترین بخش های لباس زنان جنوبی که بخش اعظمی از پوشش آن ها را تشکیل می دهد پیراهن است. کندوره، نشته، ساده شلالی، کلوش، آستین فراخ، گشاد عربی و چینی انواع مختلف از پیراهن های مورد استفاده زنان هرمزگانی است که رایج ترین آن ها کندوره می باشد.

پیراهن کمرچین : یکی از زیبا ترین بخش های لباس زنان این استان پیراهن کمر چین است که به نسبت سایر بخش های لباس آن ها از قدمت بیشتری برخوردار است و به دلیل چین های منظمی که در زیر سینه دارد به آن کمر چین یا دور چین می گویند، آستین این پیراهن از دو بخش سر آستین و آستین تشکیل شده است.

شلوار بندری : از دیگر بخش های زیبای لباس زنان این منطقه می توان به شلوار های رنگارنگ با تزئینات بسیار جذاب سوزن دوزی شده اشاره کرد. این نوع شلوارها از مچ تا زانو تنگ و از زانو تا کمر گشاد است و معمولا در دوخت آن ها از پارچه هایی چون چیت، تترون، اطلس، ساتن، پوپلین و زربفت استفاده می شود.

چادر : یکی از مهم ترین بخش های لباس زنان بندری که قدمت آن به یک قرن می رسد چادرهایی با طرح و رنگ های مختلف است که به دو شیوه لا نیم لا و کول زدن مورد استفاده آن ها قرار می گیرد.

کول زدن : در این روش چادر به دو قسمت تقسیم می شود، از طرف چپ آن را به دور صورت به شکلی که تنها گردی صورت نمایان باشد می پیچند و دو لبه را از زیر گردن گره می زنند و لایه دیگر را با دست راست جمع می کنند.

لا نیم لا: در این روش که یکی از متداول ترین شیوه های بستن چادر بندری است یک گوشه از چادر را به روی دوش می اندازند و سمت دیگر آزاد است.



برقع : نوعی پوشش در لباس زنان استان هرمزگان که علاوه بر کاربردی که در حجاب زنان این منطقه دارد یکی از جذابیت های لباس محلی آن ها نیز محسوب می شود و بیشتر در مناطق قشم، بندر لنگه، بندر عباس و جاسک برای زنان متاهل به چشم می خورد.

اورنع : روسری بسیار زیبا و با طرح ها و رنگ های متنوع از جنس حریر است که با آن کل سر و دور صورت را می پوشانند و یک قسمت آن را بر روی سینه می اندازند. تزئینات اورنی شامل : نخ های طلایی، نقره ای، گلابتون، پولک، گل های بادامی و بته جقه ای می شود.

 لباس مردان هرمزگان

لباس محلی مورد استفاده مردان استان هرمزگان از بخش های مختلفی تشکیل شده که عبارتند از:

- دشداشه: نوعی لباس گشاد و بلند ( تا نوک انگشتان پا ) به رنگ سفید است که متناسب با اقلیم این منطقه طراحی شده است. دشداشه معمولا به دو شکل یقه دار و بدون یقه وجود دارد که به نوع یقه دار آن دشداشه عراقی و نوع بدون یقه آن دشداشه خلیجی می گویند.  

- خاچیه : لباس نازک پشمی که بر روی دشداشه می پوشند را خاچیه می نامند که گاهی نیز بر سر شانه هایش گلدوزی هایی به عنوان تزئین لباس به چشم می خورد. 

- چفیه : نوعی پارچه نخی که مردان جنوبی به منظور محافظت از خاک، باد و آفتاب به سر می بندند ومعمولا دارای رنگ های سفید یا مشکی راه راه و گاهی نیز چهارخانه می باشد.

- عقال : حلقه ای به رنگ مشکی که از نخ بافته می شود و باعث نگه داشتن چفیه بر روی سر می شود. 



آداب و رسوم استان هرمزگان

کشور ایران به دلیل قدمت چند هزار ساله و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، تنوع فرهنگی بسیاری را در خود جای داده است. شناخت آداب و رسوم شهر مقصد یکی از مهم ترین بخش های سفر است که موجب برقراری ارتباط مردمی موثر با اهالی آن منطقه می شود. در این بخش از این مقاله قصد داریم برخی از رسومات اهالی استان هرمزگان را که نشان از فرهنگ آن ها دارد بررسی کنیم.



- قربانی برای بارش باران : یکی از رسومات متدوال در استان هرمزگان که سالیان سال است در این منطقه بویژه در جزیره قشم اجرا می شود قربانی کردن تعداد زیادی گوسفند و تهیه خورشت از گوشت آنان است که به همراه برنج سفید میان نیازمندان پخش می شود. سپس آب انبار ها را خالی می کنند و به انتظار بارش باران می نشینند.


قربانی برای بارش باران


- روز سفره اموات : این رسم که بیشتر در روستای پیر چوگان به چشم می خورد بدین شکل است که هر کس به اندازه وسع مالی و جایگاه اقتصادی خود سفره ای برای اموات خود پهن می کند و مراسم فاتحه خوانی برگزار می کند.

- روز نوروزی مرده ها: از دیگر رسومات استان هرمزگان برای اموات روز نوروزی مرده ها است که بیشتر در روستای سیاه مغان رواج دارد. طی این مراسم سفره ای به صورت اشتراکی در خانه یکی از اقوام یا همسایه ها پهن می شود که هر کس بخشی از سفره را پر می کنند و برای اموات خود خیراتی در آن می گذارد. یکی از اصلی ترین خیراتی که حتما باید بر سر سفره وجود داشته باشد خرمایی است که از تابستان در مشک برای این روز اندوخته می شود. انجام این مراسم به جز در روزهای دوشنبه و چهارشنبه در هر روز دیگر امکان پذیر است.


روز سفره اموات


- روز دمور : چند روز قبل از سال نو خانواده ها به نخلستان ها رفته و به کمک چیلک ( طنابی که بوسیله برگ درخت خرما بافته می شود ) دمور ( تابی که بر دو نخل بسته می شود ) می بندند و به تفریح و صرف نهار می پردازند. این رسم بیشتر در شهر رودان رواج دارد.


روز دمور


- قبله دعا : مراسم دعایی که به صورت دسته جمعی برای بارش باران برگزار می شود.

- مراسم زار : مراسم ویژه ای که به هنگام مریضی برای فرد بیمار جهت خروج مرض و درد از جسم وی انجام می شود.

غذاهای محلی استان هرمزگان

- ماهی برشته : غذاهای دریایی در صدر خوراک های محلی جنوب کشور قرار دارد که یکی از لذیذ ترین آن ها ماهی برشته یا کبابی است. برای تهه ماهی برشته ابتدا نیاز است داخل شکم ماهی را خالی کنید و آن را با گشنیز، پیاز، فلفل، فلفل سبز و شوید پر می کنند در آخر نیز آن را در روغن فراوان سرخ کنید یا با استفاده از آتش ماهی را کباب کنید.

پیشنهاد رنتیجا: برای بهتر کنده شدن پوست ماهی می توانید پس از طبخ ماهی چند قطره آب روی آن بریزید و در ظرف در بسته ای بگذارید تا بخار کند خواهید دید که پوست ماهی به آسانی از آن جدا خواهد شد.


ماهی برشته


- میهاوه : نام میهاوه در واقع از دو کلمه ماهی و آب ترکیب شده است. میهاوه نوعی سس سنتی در استان هرمزگان است که برای تهیه آن ماهی موتو را می کوبند سپس پودر ماهی را الک می کنند و به آن زردچوبه، فلفل، گشنیز، گندم، جو، خردل ونوعی دانه محلی به نام راز اضافه می کنند و دوباره می کوبند سپس مایع بدست آمده را دورن شیشه ای می ریزند و به مدت 20 الی 30 روز جلوی آفتاب قرار می دهند. 

- دوپیازه میگو : دو پیازه میگو یکی از روش های پخت میگو در استان هرمزگان است که بسیار نیز در میان گردشگران و محلی ها طرفدار دارد. مواد اولیه این غذا شامل میگو ریز، سیر له

شده، پیاز، کشمش، سیب زمینی، گرد لیمو، نمک، فلفل و زردچوبه می شود.


دوپیازه میگو


- برنج دیشو : اگر غذاهای شیرین را نمی پسندید پشنهاد می کنیم این غذا را امتحان نکنید زیرا اصلی ترین مواد اولیه این غذا شیره خرما است. برای تهیه این غذا کافی است برنج را در شیره خرما و آب دم کنید. این پلو معمولا با ماهی تلال سرخ شده یا کبابی سرو می شود.

هزاری : از دیگر غذاهای محلی استان هرمزگان که پخت آن بیشتر در بندر عباس رایج است هزاری است که از برنج و ماهی تهیه می شود. از دیگر موادی که برای پخت آن لازم است می توان به گرد لیمو، پودر پاپریکا و پیاز اشاره کرد.

نان چم چمو : نوعی نان خوشمزه که طرز تهیه آن نیز بسیار ساده است و در عرض چند دقیقه می توان آن را آماده کرد. مواد اولیه ای که برای پخت نان چم چمو نیاز دارید شامل آب، آرد، روغن، تخم مرغ و شکر می شود.

سوراغ : سوراغ از دیگر سس های سنتی استان هرمزگان است که حدود 15 الی 20 روز در تابستان و یک تا دو ماه در زمستان طول می کشد تا آماده شود و ممکن است به مزاج همه خوش نیاید اما برای بومیان این منطقه بسیار لذیذ به نظر می آید. در این خوراک از موادی پودر گلک ( خاک سرخ )، مقدار زیادی نمک، ماهی مومغ، نارنج و لیمو تازه استفاده می شود. طرز تهیه سس سوراغ به گونه ای است که سر ماهی را می زنند و شکم آن را خالی می کنند سپس مقدار بسیار زیادی نمک را در شکم آن می ریزند و به خوبی به پودر گلک آغشته می کنند سپس در حالی که لابه لای آن ها برگ نارنج و لیمو قرار می دهند در ظرفی در بسته می گذارند و حدود 20 روز جلوی آفتاب قرار می گیرد.


سوراغ


- زیبون : از دیگر غذاهای سنتی استان هرمزگان زیبون است که از ترکیب سیب زمینی سرخ کرده، ماهی، ادویه جنوبی و گوجه فرنگی تهیه می شود.

- هواری : هواری درواقع همان میگو پلو است که یکی از غذاهای پر مصرف و محبوب مردم هرمزگان محسوب می شود که برای طبخ آن به موادی چون میگو، گشنیز، جعفری، رب، سیر، پیاز ادویه های جنوبی ( فلفل قرمز، زردچوبه، ادویه کاری، پودر پاپریکا، ادویه میگو ) نیاز دارید.

سوغات و صنایع دستی استان هرمزگان

- ظروف سفالی : شهر میناب از جمله شهر هایی در استان هرمزگان است که سخت مشغول تولید ظروف سفالی است و از انواع آن می توان به اسفند سوز، سرقلیان، گلدان، قلیان و جهله که نوعی کوزه آب است اشاره کرد.

- صنایع حصیری : صنایع دستی حصیری در بیشتر استان و روستاهای کشور ایران دیده می شود و از آن جایی که اصلی ترین ماده اولیه حصیر بافی برگ درخت خرما است و در استان هرمزگان نیز از این قبیل محصولات به وفور به چشم می خورد. از حصیر بافی می توان به عنوان محبوب ترین صنایع دستی استان هرمزگان که در تمامی مناطق آن رواج دارد نام برد. تک ( زیر انداز حصیری )، سپ ( سینی بزرگ حصیری )، دم کنی، گلدان، کفه ( جا نانی ) از جمله محصولات حصیری است که در بازار های این منطقه در طرح ها و رنگ های مختلف به چشم می خورد.


سوغات و صنایع دستی استان هرمزگان


- صنایع دست ساز دریایی : به لطف وجود خلیج فارس بازار های هرمزگان پر از تابلو های نقش برجسته، آویزه و زیورآلات از جنس صدف و حلزون های دریایی است. از دیگر موادی که برای ساخت این اجناس زیبا استفاده می شود می توان به استخوان ماهی، مرجان و گوش ماهی اشاره کرد.

- چنته بافی :یکی از صنایع دستی که در منطقه بشاگرد استان هرمزگان بسیار رواج دارد چنته بافی است. چنته نوعی ساک دستی با نقش های دلبرانه است که بازی رنگ ها به صورت گسترده ای در آن دیده می شود. منگوله های رنگارنگ و صدف های دریایی که در اطراف این ساک به کار می رود زیبایی آن را دو چندان کرده است.

- سوزن دوزی : از دیگر هنرهای دستی ایرانیان می توان به سوزی دوزی اشاره کرد که در آن طرح های زیبا و با رنگ هایی متنوع بر پارچه دیگر دوخته می شود. این صنایع دستی بیشتر در استان سیستان و بلوچستان رایج است. منطقه بشاگرد تنها بخشی از استان هرمزگان است که در آن زنان و دختران روستایی مشغول به بافت سوزن دوزی هستند و علت آن نیز نزدیکی این منطقه به استان سیستان و بلوچستان می باشد.


سوزن دوزی


- گلابتون دوزی : نوعی رودوزی که از آن برای تزئین لباس استفاده می کنند. تاریخچه این هنر به سالیان پیش باز می گردد برخی از شواهد برجای مانده از حکومت هخامنشی گویای این است که این هنر در آن زمان نیز رواج داشته است. گلابتون دوزی دارای دو نوع مختلف است که در نوع اول تزئینات به صورت مستقیم بر پارچه دوخته می شود و در نوع دوم پولک، منجوق، یراق، روبان، قیطان و نوار به وسیله آن به پارچه و یا زمینه اصلی متصل می شود.

- خوس دوزی : از دیگر رو دوزی های سنتی ایران می توان به خوس دوزی اشاره کرد که به وسیله نوعی نخ خاص به نام نخ نقده با رنگ های طلایی و نقره ای دوخته می شود. به طور معمول خوس را ابتدا به صورت جدا گانه میدوزند سپس به پارچه مورد نظر وصل می کنند. ستارگان شش پر، هشت پر و دوازده پر از انواع نقش های رایج در خوس دوزی می باشد. از این دوخت برای دمپای شلوار های زنانه، چادر های توری، روسری، رومیزی و روتختی استفاده می شود.


گلابتون دوزی


- کم دوزی : تاریخچه دقیق این هنر مشخص نیست اما تاریخ دانان اطمینان دارند که از دوره صفوی به بعد این نوع دوخت در استان هرمزگان وجود داشته است. کم دوزی در واقع دوختی است که با استفاده از نخ گلابتون و پولک های کوچک طلایی و نقره ای برا تزیین روسری، یقه لباس، پایین دامن، شلوار و مچ آستین بکار می رود. کم دوزی در گذشته در تمامی نقاط استان هرمزگان وجود داشته اما امروزه اکثرا در شهرهای بندر عباس، میناب و بندر لنگه رواج دارد.

- قالی بافی : این نوع محصول معمولا به دست عشایر روستای درتوجان و منطقه ای از حاجی باد بافته می شود. از انواع نقش هایی که در قالی های استان هرمزگان به چشم می خورد می توان به ماه ستاره ای، بوته شاهی، گنبدی، سماوری و بچه بغل که از نقشه های مربوط به دوران افشاریه می باشد اشاره کرد.

- خرسک بافی : از این نوع فرش در گذشته به عنوان رو انداز و امروزه به عنوان پادری استفاده می شود. جنس خرسک از پشم طبیعی است و دارای پرزهای بلند و درشت با تنوع رنگ اندک می باشد. اگر قصد خرید این محصول را دارید پیشنهاد می کنیم به روستای " درتوجان " بروید زیرا با کیفیت ترین خرسک های استان هرمزگان در این منطقه تولید می شود.


خرسک بافی


- ماهی و میگو : هر کجا که از دریا سخن به میان باشد بازار خوراکی های دریایی نیز در آن منطقه بسیار گرم است و از آنجایی بنادر این استان در همسایگی خلیج فارس قرار دارند طبیعی است که شغل بسیار از مردم این منطقه ماهی گیری باشد و ماهی و میگو از پرآوازه ترین سوغات های آن محسوب شود. مقوا، سرخو، ساردین، سنگسر، ماهی تن و میش ماهی از جمله ماهی ها پر طرفداری است که در این منطقه وجود دارد.


ماهی و میگو


- خرما : همان طور که می دانید خرما به دلیل شرایط رشد سازگار با مناطق گرم و خشک پایه ثابت سوغات های تمامی مناطق جنوبی کشور است. حدود 20% از کل محصول خرمای این استان به کشورهای اروپا، آمریکا و آسیای میانه صادر می شود. مضافتی، مراد سنگ، خنیزی، کریته و پیارم ( خرمای صادراتی ) انواع مختلفی از خرما های موجود در استان هرمزگان می باشد. از دیگر مزایای خرید خرما در این منطقه می توان به قیمت مناسب آن به نسبت سایر شهر های ایران اشاره کرد.


خرما


- مرکبات : هر ساله مقدار زیادی پرتغال، لیمو لیسبون، گریپ فروت، لیمو ترش، نارنگی و لیمیو شیرین در استان هرمزگان زراعت می شود که نه تنها نیاز تمامی استان هرمزگان بلکه نیاز برخی از کشور های حاشیه ای دریای خلیج فارس را نیز فراهم می کند.

- ترشی انبه : ترشی انبه بی شک یکی از لذیذ ترین ترشی هایی که تا به امروز امتحان کرده اید خواهد بود. نوع مرغوب این ترشی را در دو منطقه میناب و رودان استان هرمزگان خواهید یافت. ترشی انبه به دو شکل ترشی انبه نارس و یا چغاله وجود دارد. در ترکیب این ترشی موادی چون تمبر هندی، زردچوبه، انبه، رب گوجه فرنگی و شیره تمبر هندی وجود دارد.


مرکبات


- مالوکی : نوعی شیرینی که معمولا به صورت خانگی در این منطقه تهیه می شود و در پخت آن از موادی چون پودر گردو، آرد گندم، ماست، روغن جامد، نمک، بکینگ پودر، پودر هل، پودر پسته، شکر و روغن مایع استفاده می شود.


مالوکی


مشاهیر استان هرمزگان

- شمس الدین محمد بن احمد کیشی : از دانشمندان قرن هفتم که آثاری در زمینه های مختلف اندیشه اسلامی مانند شعر فارسی و عربی، پزشکی، خود شناسی و فلسفه به ثبت رسانده که متاسفانه امروزه شمار اندکی از آن موجود است. بزرگداشت وی در تاریخ 10 اسفند ماه 1396 در قشم برگزار گشت. 

- شیخ شهاب الدین احمد بن ماجد سعدی کنگی : یکی از دریا نوردان مشهور قرن پانزده که از بهترین علیمان راه های دریایی خلیج فارس و اقیانوس هند در دوران پادشاهی شاه اسماعیل محسوب می شده. ایشان حدود 40 اثر از خود برجای گذاشته که اغلب مسائل دریانوردی را در قالب شعر بیان کرده است. لازم به ذکر است که بزرگداشت وی در اسفند ماه 1397 در سالن فرهنگ دانشگاه هرمزگان برگزار گردید.

- پروفسور عبدالمجید ارفعی : پروفسور عبدالمجید ارفعی در تاریخ 9 شهریور 1318 در شهرستان بندرعباس متولد شد و در سال 1328 به اتفاق خانواده خود به تهران آمد. وی یکی از آخرین بازماندگانی در سراسر جهان است که می تواند خط میخی ایلامی را ترجمه کند هم چنین ایشان اولین مترجم استوانه کورورش کبیر به فارسی می باشد. عبدالمجید ارفعی محقق و متخصص زبان های اکدی و ایلامی توانست در سال 1394 جایزه سرو ایرانی را از آن خود کند.