گاندو که نام دیگر آن تمساح پوزه کوتاه ایرانی است، یکی از جانوران بومی ایران به شمار می رود و در منطقه سیستان و بلوچستان زندگی می کند. این جانور را یکی از بزرگترین و تعجب برانگیزترین جانواران موجود در سطح زمین می دانند. این جانور تنها تمساحی است به صورت طبیعی در ایران زندگی می کند.

225 تا 265 میلیون سال از حضور این خزندگان در سطح زمین می گذرد و آن ها در 65 سال گذشته تغییرات اندکی را پشت سر گذاشته اند. اعتقاد بسیار جالبی که محلی ها به گاندوها دارند، مقدس بودن این حیوان است.


تمساح های پوزه کوتاه


آن ها معتقدند اگر این جانور بمیرد، منطقه با مشکلاتی مانند خشکسالی و مسائلی این چنینی مواجه خواهد شد. به دلیل همین اعتقاد و تفکر نسبت به این موجودات، بومیان منطقه هیچ گونه آزار و آسیبی را به این جانور وارد نمی کنند. 

تعداد 400 عدد گاندو را می توان در ایران یافت. به طور کلی هر گودالی که وسعت خوب و آب فراوان داشته باشد یکی از این گاندوها در آن زندگی می کند. این جانور رابطه خوبی با انسان دارد و محلی ها در کنار آن ها بدون هیچ مشکلی به کارها و فعالیت های خود رسیدگی می کنند.

گاندوها برای فرار از گرما، کانال هایی را ایجاد می کنند. این کانال ها به حفظ آب رودخانه و برکه کمک فراوان کرده و مانع از بروز خشکسالی در منطقه می شوند. با رنتی جا همراه باشید تا درباره ی این گاندوها بیشتر بدانید.

گاندو، تمساح حیات وحش ایران

گاندو، در گروه کروکودیل ها قرار دارد. این جانور مانند بقیه تمساح ها، غذای خودش را از کمین کردن و شکار حیوانات به دست می آورد. به بیان دیگر این حیوان یک حیوان گوشتخوار است و در رژیم غذایی او می توانید پستانداران، پرندگان، ماهی ها و... را مشاهده کنید. گاندوهایی که جثه کوچکتری دارند از حشره ها، ماهی های کوچک و... تغذیه می کنند.

جانوران بی مهره ای که به محل زندگی گاندوها وارد می شوند، خود را به راحتی به غذای این جانور تبدیل می کنند. نکته ای که قابل ذکر است آن است که این جانور قادر است حتی گوزن هایی که وزنی حدود 230 کیلوگرم دارند و یا حتی گاومیش هایی با وزن 450 کیلوگرم را نیز شکار کنند.

جدال گاندو و ببرها نیز مشاهده شده است. در این نبرد گاهی گاندوها توانسته اند پیروز میدان باشند و گاهی ببرها برنده بوده و گاندوها را شکار کرده اند.

گاندوها را حیواناتی اجتماعی می دانند و میزان مصرف مواد غذایی آن ها را در روز یک و نیم تا دو کیلوگرم برآورد می کنند. گاندوها حدودا چهل تا شصت سال عمر می کنند. البته در صورتی که از این جانور محافظت شود می تواند بیشتر از شصت سال نیز عمر کند.


گاندو


رفتارهای قابل توجه گاندوها

یکی از نکات بسیار جالبی که می تواند در مورد این حیوان به آن اشاره کرد، روش او در استراحت کردن و فرار از گرمای هوا است. این حیوان کانال هایی به عمق 15 متر در کنار رودخانه و یا آبگیرها حفر می کند و شرایط را برای استراحت خود فراهم می کنند. ضمن آنکه به کمک این کانال ها، به راحتی می تواند خود را از گرمای هوا حفظ  کند و تن و بدن خود را خنک نگه دارد.

یکی دیگر از کارهایی که توسط این خزنده ترسناک رخ می دهد، ترفندهایی است که او هنگام شکار پرندگان انجام می دهد. روشی که این جاندار انجام می دهد بسیار خلاقانه و قابل توجه است.

او برای شکار پرندگان یک تکه چوب بر روی سر خود نگه می دارد. پرندگانی که قصد ساختن لانه دارند، به سمت این تکه چوب جلب می شوند و به راحتی توسط گاندو شکار می شوند. این نحوه شکار گاندو، زمانی که پرندگان قصد دارند برای تخم گذاری لانه بسازند، بسیار کار ساز است و به آن ها در تغذیه بیشتر در این زمان ها کمک می کند.

تحقیق بر روی رفتار شناسی گاندو، این جانور را حیوانی باهوش، زیرک و کمی ترسو معرفی کرده است. به دلیل ترسو بودن این خزنده، معمولا گاندو زیاد از آب خارج نمی شود و در درون آب قسمت عمده زندگی خود را سپری می کند. اگر این خزنده صدایی در فاصله 500 متری خود بشنود، بلافاصله به داخل آب رفته و خود را در آن پنهان می  کند.

گاندوها در کجا زندگی می کنند؟

گاندوها را بومی شبه قاره هند می دانند و در مناطقی مانند پاکستان، هند، ایران، برمه، بنگلادش و سریلانکا مشاهده می شوند. این جانور در آب های شیرین و رودخانه ها زندگی می کنند.

البته در مرداب های کم عمق و تالاب ها نیز مشاهده شده اند. در جنوب ایران می توان این جانور را در سیستان و بلوچستان مشاهده کرد. مردم بلوچ به دلیل فوایدی که این جانور برایشان دارد، به آن ها علاقه فراوانی دارند.


تمساح های پوزه کوتاه


برای اینکه بتوانید از این حیوانات دیدن کنید می توانید به منطقه چابهار بروید. در منطقه چابهار روستایی به نام درگس وجود دارد و شما می توانید در ایستگاه ریکوکش این حیوان را مشاهده کنید. ایستگاه ریکوش منطقه ای به وسعت ده هکتار است که در سال 89 برای حفاظت گاندوها از خشکسالی احداث شده است.

در منطقه باهوکلات که آن نیز یک منطقه حفاظت شده است، می توان گاندوها را دید. از سال 1349 هر منطقه ای که این تمساح پوزه کوتاه در آن زندگی می کند به یک منطقه محافظت شده تبدیل شده است تا ادامه حیات آن ها با مشکل خاصی مواجه نشود.

مشخصات گاندوها

در دهان گاندوها، 19 دندان در فک بالایی و 15 دندان در فک پایینی وجود دارد. نکته بسیار جالبی که در مورد گاندوها وجود دارد آن است که در صورت شکستن یکی از دندان ها، دندان دیگری به جای آن رویش پیدا می کند. پاهای این جانور بسیار کوتاه بوده و رنگ بدنش نیز زیتونی تا رنگ قهوه ای است. شکم این جانور کاملا صاف و بدون وجود هیچ گونی فلسی است.

در گاندوهای نر طول سه متر و در ماده های طول اندکی کمتر است و به 2.45 سانتی می رسد. دم این جانور بسیار قدرتمند است و به راحتی می تواند با وارد کردن یک ضربه، آرواره های یک جانور پستاندار را به راحتی تکه تکه کند.

از دیگر مشخصات این جانور وجود یک پوزه بسیار قدرتمند است. با استفاده از این پوزه قدرتمند می توانند در یک حرکت جانور را اسیر خود کنند و اجازه هر گونه حرکت و جنبشی را از او سلب نمایند.

معده این جاندار در هضم مواد غذایی سخت و سفت مشکل خاصی ندارد و به راحتی می تواند هر ماده غذایی بسیار سفت را ببلعد و هضم کند. در معده گاندوها یک پرده وجود دارد. این پرده تا زمانی که گاندو در حال شکار در آب است، مانع از ورود آب به داخل معده می شود.

تولید مثل گاندوها

تخم گذاری و جفت گیری این حیوان در ماه خرداد انجام می شود. گاندو ها برای افزایش نسل خود، گودالی را حفر می کند و تعداد بیست تا سی تخم را در آن می گذارند. بعد از گذشت 50 تا 75 روز، گاندوها پوست تخم را شکافته و به این دنیا قدم می گذارند. البته لازم به ذکر است که تمام تخم ها به نوزاد تبدیل نشده و تنها حدود شصت درصد از آن ها از تخم خارج می شوند.

نوزادان گاندوها در برابر کم آبی و گرمای هوای بسیار حساس هستند و این دو عامل به راحتی می تواند باعث کشته شدن بچه های گاندوها شود. البته شکار توسط پرندگان و دیگر جانداران نیز می تواند باعث کاهش تعداد آن ها شود.


گاندو


به همین دلیل از شصت درصد تخم هایی که شکسته می شوند، تنها 5 تا 10 درصدشان به مشکلات فائق آمده و می توانند به دوران بزرگسالی برسند. گاندوهای نر در سن شش تا هشت سالگی و ماده ها در سن ده سالگی به بلوغ می رسند.

آیا گاندوهای ایرانی خطرناک هستند؟

همان طور که بالاتر نیز به آن اشاره شد، گاندوها بسیار اجتماعی هستند و اگر خطری زندگی آن ها را تهدید نکند، رابطه بسیار خوبی با انسان دارند و به راحتی در کنارش رفت و آمد می کنند. این جانور بسیار رفتار آرام و ملایمی را از خود نشان می دهد.

البته آمارهای ده سال گذشته نشان می دهد که این جانور تا به حال به دو نفر در ایران آسیب وارد کرده است. در طی این دو شکار نیز، تنها دست و پای افراد دچار آسیب دیدگی شده است.

با توجه به این که تعداد این حملات زیاد نبوده، این احتمال وجود دارد که گاندو در شناخت شکار خود اشتباه کرده باشد و به همین دلیل آسیب جدی به آن ها وارد نکرده است. این حیوان عادت به شکار انسان ندارد.

فرق گاندو پوزه کوتاه با تمساح

گاندوها جزو خانواده کروکودیل ها محسوب می شوند. علت اینکه به این خزنده، گاندو گفته می شود در واقع به شکل پوزه این جاندار بر می گردد. بلوچ ها به چیزهایی که از نظر جثه کوچک و کوتاه هستند، گاندو می گویند. علت اینکه به این تمساح پوزه کوتاه نیز گاندو گفته می شود در واقع همین کوچک بودن و کوتاه بودن پوزه آن است.

در کروکودیل و تمساح، پوزه ها بسیار بزرگ است. اما در گاندو، پوزه ها کوچک و کوتاه هستند. این مشخصه، روشی است که می توان به راحتی این سه خزنده را از هم تشخیص داد.