استان لرستان با جای دادن حدود 50 آبشار فصلی و دائمیِ بزرگ و کوچک عنوان سرزمین آبشارهای خروشان را به خود اختصاص داده است. جذابیت های طبیعی استان لرستان که تنها به آبشار های زیبای آن محدود نمی شود سبب شده این منطقه به یکی از مقاصد پر مخاطب طبیعت گردان داخلی و خارجی مبدل شود. یکی از صداهای گوش نواز و آرامش بخش که در طبیعت به گوش می رسد موسیقی برخورد آب با صخره های سخت و ریزش آن از ارتفاع چند متری زمین است که در نزدیکی یک آبشار به وقع می پیوندد. اگر شما نیز برای بازدید و گوش سپردن به این بخش از طبیعت ترغیب شده اید یکی از هفت آبشار فوق العاده استان لرستان مقصد ایده آلی برای شما خواهد بود.

- آبشار آب سفید : بررسی آبشارهای زیبای لرستان را با آبشار آب سفید که به عروس آبشار های لرستان معروف است آغاز می کنیم . این آبشار در 75 کیلومتری از شهر الیگودرز واقع شده و دارای ارتفاعی بالغ بر 70 متر و عرض حدودا 8 متر می باشد. از دیگر جذابیت های این منطقه می توان به منظره عالی و چشم اندازه بی نظیر اطراف آن اشاره کرد که ستر مناسبی را برای علاقمندان به کوهنوردی فراهم کرده است.


آبشار آب سفید


 سیاه چادر، حجره های خوارکی، دو نماز خانه و صدو پنجاه سکوی استراحت از جمله امکاناتی است که در حال حاضر در این منطقه وجود دارد هم چنین امکاناتی چون دریاچه مصنوعی، رستوران، پیست اسب سواری، تله کابین، پیست اسکی و بسیاری دیگر به زودی قرار است به این مجموعه اضافه شود. 

آدرس: ایران، لرستان، شهر الگودرز، جاده امامزاده مومد حسن

- آبشار بیشه : آبشار بیشه با ارتفاع حدود 48 و عرض 20 متر یکی از در 35 کیلومتری شهرستان دورود در روستایی با همین نام قرار گرفته است که یکی از زیبا ترین و شناخته شده ترین آبشارهای کشور ایران محسوب می شود. گشت و گذار در جنگل های بلوط این اطراف، پیک نیک، عکاسی و اسب سواری از جمله تفریحاتی است که در آبشار بیشه انتظار شما را می کشد. یکی از نکات جالب در رابطه با این آبشار مسیر ریلی آن است که به راحتی می توانید از شهر دورود با استفاده از اقطار به منظره بی نظیر آبشار بیشه برسید. یکی از نکات مهم که حین بازدید از این جاذبه باید جدی بگیرید ممنوعیت شنا در بستر و رودخانه سزار است که خطر غرق شدن را به دنبال دارد. آبشار بیشه در تاریخ 27 اسفندماه سال 1387 در لیست میراث طبیعی ایران به ثبت رسد.

آدرس: استان لرستان، شهرستان خرم آباد، روستای بیشه


آبشار بیشه


- آبشار نوژیان : مابین دو کوه هشتاد پهلو و کوه تاف در دل جنگل زیبای نوژیان مرتفع ترین آبشار استان لرستان با بلندای حدودا 95 متر قرار گرفته است. یکی دیگر از عواملی که افراد بسیاری را به این آبشار جذب می کند وجود گیاهان دارویی و با خاصیثت در اطراف آن می باشد. برای لمس اوج زیبایی های آبشار نوژیان بهترین زمان سفر اوایل بهار و تابستان است در این صورت این آبشار را در پرآب ترین موقعیت خود قرار دارد.

آدرس: استان لرستان، 38 کیلومتری شهرستان خرم آباد، آبشار نوژیان 


آبشار نوژیان


- آبشار وارک : پس از بازدید از بلندترین آبشار لرستان پیشنهاد می کنیم بازدید از آبشار زیبای وارک را در نزدیکی آبشار نوژیان از دست ندهید. این آبشار در روستایی با همین نام در همسایگی استان های اصفهان، چهارمحال و بختیاری و خزستان قرار گرفته است. خنکای آبشار دو قلوی وارک یکی از جذابیت های این منطقه محسب می شود. این آبشار از دو بخش مختلف تشکیل شده و جالب است که بدانید در فصل کم باران بخشی از آن دارای 15 متر ارتفاع و 5 متر عرض است در حالیکه بخش اول ان در همین زمان دارای ارتفاعی حدودا 7 متر ئ عرضی نزدیک به 12 متر می باشد.


آبشار وارک


- آبشار چکان : یکی از آبشار های فصلی در استان لرستان آبشار چکان در بخش جنوب غربی شهرستان الیگودرز است که در اواخر پاییز شروع به کم آبی و در نهایت خشک شدن می کنند و در اوایل فصل بهار از درون غار چکان فوران خواهد کرد. پوشش گیاهی اطراف این آبشار شامل بلوط، گردو، گلابی و شماری از گیاهان دارویی می باشد. کوه های حومه این آبشار بستر مناسبی را برای زندگی حیواناتی چون گراز، پلنگ، خرس، گرگ، کبک و کبوتر فراهم کرده است.

مسیرهای دسترسی به آبشار چکان :

1- جاده تقریبا آسفالت خرم آباد – سپید دشت به سمت شول آباد

2- جاده آسفالت الیگودرز به شول آباد از مسیر جاده شوسه مورزرین – شول آباد

3- جاده خاکی دورود به راه آهن سپید دشت به سمت شول آباد


آبشار چکان


- آبشار افرینه : یکی از آبشار های جذاب و دائمی استان لرستان با ارتفاعی نه چندان زیاد اما چشم اندازی فوق العاده زیبا آبشار افرینه در 38 کیلومتری شهرستان خرم آباد می باشد. آنچه که سبب جذابیت دوچندان آبشار افرینه شده پرآب بودن آن است که آن را در لیست پرآب ترین آبشارهای ایران قرار داده است. متاسفانه این آبشار بر خلاف چشم انداز شگفت انگیز و تعداد بازدیدکنندگان بالایی که دارد از امکانات گردشگری بی نصیب است و به یاد داشته باشید اگر قصد دارید ساعات زیادی را به گشت و گذار در این منطقه بپردازید تجهیزات و امکانات لازم را به همراه داشته باشد.


آبشار افرینه


- آبشار گلهو : یکی دیگر از آبشارهای فصلی استان لرستان که در نزدیکی روستای بکر و سرسبز کاکارضا قرار دارد آبشار گلهو می باشد که به همین مظور با نام آبشار کاکارضا نیز شناخته می شود. در دل درختان بلوط، مزرعه های حبوبات و کشت های تابستانی صدای دلنشین آبشار گلهو به گوش می رسد که دارای ارتفاعی حدود بیست متر می باشد. واژه ی گلهو از دو کلمه گل و هو به معنای گل های خوب گرفته شده است.

با توجه به گستردگی جاذبه های طبیعی گوشه و کنار ایران عزیزمان بدیهی است که برخی از مناطق و جاذبه های بکر از چشم ما پوشیده باشند و ناشناخته بمانند دره خزینه، تنگه شیرز و غار کلماکره شماری از جاذبه های کمتر شناخته شده و شگفت انگیز در استان لرستان است که در ادامه هریک را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.


آبشار گلهو


- دره خزینهدره خزینه که به گرندکانیون ایران معروف است می باشد یکی از جاذبه های بی همتای و بکر استان لرستان است که شاید کمتر مورد توجه گردشگران بوده . گرند کانیون یکی از عجایب طبیعی جهان است که در ایالت آریزونا واقع در آمریکا شمالی قرار گرفته شباهت بسیاری به دره خزینه استان لرستان دارد. از دیگر جذابیت های دره خزینه وجود بلند ترین پل معلق ایران در آن است. این پل دارای طولی نزدیک به 112 متر، عرض 80 متر و ارتفاع 85 متر می باشد که هیجان فوق العاده ای را برای گردشگران به وجود می آورد. لازم به ذکر است که امکان تردد از این پل در حال حاضر وجود ندارد و متاسفانه توسط افرادی ناشناس در نوروز سال 97 تخریب شد. صخره نوردی، کوهنوردی و عکاسی از محبوب ترین فعالیت های گردشگران در دره خزینه می باشد.

آدرس: استان لرستان، شهرستان پلدختر، روستای دره خزینه


دره خزینه


- غار کلما کره : این غار دارای قدمتی حدودا 2700 ساله می باشد که گفته می شود یکی از اصلی ترین خزینه های حکومت هخامنشیان و ساسانیان بوه و به دلیل پایین تر بودن دهانه آن سالها ناشناخته مانده بود تا اینکه در سال 1368 توسط یکی از چوپان های این منطقه که به دنبال یکی از بزهای گله اش می گشت کشف شد. اما متاسفانه زمانی سازمان میراث فرهنگی از وجود این غار مطلع شد تمامی اشیاء عتیقه و با ارزش آن که بسیار هم زیاد بوده تا حدی که از ان به عنوان یکی از 6 گنجینه عظیم در جان یاد می کنند توسط افراد محلی و قاچاقچیان غارت شده بود. برخی از این اشیاء امروزه در موزه های لوور، متروپولیتن نیویورک و بریتانیا نگهداری می شود هم چنین برخی دیگر نیز توسط اطلاعات کشور کشف شد و امروزه در موزه ایران باستان ( تهران ) و موزه فلک الافلاک ( خرم آباد ) در معرض نمایش عموم قرار دارد. غار دارای چهار تالار است که به ستون های رسوبی با ارتفاع 15 متر و قندیل های آویز رسوبی مزین شده است. این غار در مرداد سال 1384 با شماره 13119 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

- آدرس: استان لرستان، شهرستان پل دختر، بخش مرکزی، روستای طاق ملک حسین، کوه مهله


غار کلما کره


- دره شیرز : یکی از خاص ترین اشکال زمین شناختی ایران همین دره زیبا و منحصر به فرد شیرز در شهر کوهدشت استان لرستان است که در بخش انتهایی خود غار آبی نام پل خدا در خود جای داده است. رودخانه شیرز در مسیر این دره این امکان را برای گردشگران این منطقه بهذ وجود آورده است تنی به آب بزنند و لذت بازدید از این دره را دوچندان کنند.

آدرس: ستان لرستان، کوهدشت، جاده اولادقباد، بخش زردلان، بعد از روستای مهدی رضای زردله


دره شیرز


- تنگه هلت : اگر به دنبال یک سفر هیجان انگیز برای روزهای گرم تابستان هستید تنگه لی لی دورود در منطقه ای دلپذیر و خنک یک مقصد عالی بر شما خواهد بود. آب فراوان این تنگه بستر مناسبی را برای آب تنی و شیرجه های هیجان انگیز فراهم کرده است البته لازم به ذکر است که آب تنگه به دلیل نرسیدن نور خورشید کمی سرد است و ممکن است برای همه مناسب نباشد در این صورت می توانید به قایق رانی در میان صخره های کوتاه و بلند این تنگه بسنده کنید. آدرس: ایران، استان لرستان، شهرستان درود، بین روستاهای سیره و چمنار 

جذابیت های استان لرستان تنها به گرانش های طبیعی آن ختم نخواهد شد و تاریخ غنی و چند هزار ساله آن اماکن تاریخی چون قلعه فلک وافلاک، مسجد جامع بروجرد، پل کشکان، پل شکسته و مناره آجری را درقلب این منطقه به یادگار گذاشته است.


تنگه هلت


- قلعه فلک و افلاک : شناخته شده ترین آثار تاریخی موجود در استان لرستان قلعه فلک الافلاک در بخش مرکزی شهرستان خرم آباد است که تاریخچه ساخت آن به دوران حکومت ساسانیان باز می گردد. این قلعه در ابتدا دژ شاپورخواست نام داشت که بعدها در دوران قاجار پس از بازسازی که به دستور فتحعلی شاه در آن صورت گرفت عنوان قلعه فلک الافلاک را به آن نسبت دادند. این قلعه در زمینی به مساحت 5300 متر مربع با ارتفاع 22 متر از تپه قرار گرفته که ورودی آن به عرض 10و ارتفاع 3 متر می باشد. چهار تالار بزرگ، شماری تالار کوچک، دو حیاط، اتاق و دروازه های شمالی از جمله بخش های مختلف قلعه می باشد.


قلعه فلک و افلاک


- مسجد جامع بروجرد : مسجد جامع بروجرد یکی از آثار تاریخی و ارزشمند در استان لرستان است که در قرن دوم تا سوم بر ویرانه یک آتشکده ساخته شد این مسجد یکی از شاهکارهای معماری ایران محسو.ب می شود که دو بخش معماری باستانی و معماری اسلامی را در خود جای داده است. دو درب غربی و شرقی، گنبد، ایوان اصلی و جنوبی و دو گلدسته از جمله بخش های مختلف مسجد جامع می باشد. علاوه بر ارزش تاریخی بنا آنچه که سبب محبوبیت آن شده منبری چوبی است که با حکاکی های بسیار زیبا مزین شده است. جالب است که بدانید سه حکومت قاجار، زندیه و صفویه در دوران حکومت خود به بازسازی و تکمیل بنا پرداخته اند. مسجد جامع بروجرد در تاریخ 15 آذر 1314 به شماره 228 در آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس : لرستان، شهرستان بروجرد، خیابان جعفری 


مسجد جامع بروجرد


- پل کشکان : تاریخچه ساخت این پل باستانی را به دوران حکومت آل حسنویه یعنی قرن چهارم باز می گردد. این پل در گذشته راه ارتباطی شهر شاپور خواست ( شهری باستانی در دوران ساسانی، خرم آباد ) با استان کرمانشاه و دیگر مناطق غربی استان لرستان بوده، طول این پل حدود 1984 متر و 12 طاق پل است که از مصالحی مانند سنگ، گچ و آجر تشکیل شده است. لازم به ذکر است امروزه 9 طاق پل وجود دارد و سه طاق آن تخریب شده است. در سال 1397 مرمت هایی برای بن صورت گرفت که متاسفانه بر اثر سیل فروردین 1398 بخشی از پایه های بنا تخریب شد. پل کشکان در تاریخ 20 بهمن سال 1318 با شماره 335 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

- مناره آجری : در بخش جنوبی شهرستان خرم آباد مناره ای با ارتفاع 30 متر حدود 900 سال است که گوشه ای از تاریخ این سرزمین را استوار نگه داشته است. هدف از ساخت این بنا در گذشته هدایت کاروان هایی که قصد سفر به این شهر را داشتند و دیده بانی و نگهبانی بوده است که امروزه به عنوان یکی از محبوب ترن جاذبه های استان لرستان محسوب می شود. با پیمودن 99 پله و رسیدن به بام مناره شانس این را خواهید داشت که نمایی تماشایی از شهر خرم آباد و دوردست ترین نقاط آن نظاره گر باشید. این بنا توانسته شماره ثبت 376 فهرست آثار ملی ایران را به خود اختصاص دهد. 


پل کشکان


- پل شکسته : پل شکسته که در ظاهر شبیه به پل کشکان است به پل شاپوری نیز شناخته می شود. کاربرد این پل در گذشته چنین بوده که غرب استان را به شرق و سپس به خوزستان و تیسفون متصل می کرده هم چنین احتمالاتی برای اینکه از آن به عنوان شبکه آبرسانی استفاده می شده وجود دارد. پل شکسته در گذشته دارای طولی برابر با 312 متر، ارتفاع نزدیک به 10 متر، 28 طاق و 27 پایه بوده که امروزه متاسفانه تنها 5 طاق آن باقی مانده و مابقی بر اثر فرسایش در طول سال های متوالی ویران از بین رفته است. این بنا در تاریخ 15 اردیبهشت سال 1354 به شماره 1058 در فهرستا آثار ملی ایران به ثبت رسید.


پل شکسته


- خانه ابو : در نزدیکی مقبره بابا طاهر ( این فرد بابا طاهر عریان همدانی نیست ) خانه ای به قدمت اواسط دوران قاجار در یکی از محله های قدیمی شهرستان خرم آباد جاخوش کرده است. این بنا که در گذشته منزل مسکونی قاضی آن زمان به نام میرزا محسن قاضی بوده امروزه به عنوان خانه جهانگردی شناخته می شود. معماری منحصر به فرد این بنا به گونه ای است که از دو بخش زمستانه و تابستانه تشکیل شده در بخش زمستانه این بنا یک شاه نشین پنج دری و اتاق های سه دری به چشم می خورد که بخش عمده ای از تزئینات معماری آن شامل خفته راسته، قطار بندی و گل انداز می شود. این بنا در تاریخ 22 شهریور سال 1378 به شماره 2432 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس: لرستان، خرم آباد، محله درب باباطاهر (دَربُو طاهر)، خیابان امام، دوازده برجی، روبروی


خانه ابو


برخی از جاذبه های برجسته تفریحی و گردشگری که در این سفر نباید از دست دهید عبارتند از

- بام لرستان : یکی از اماکنی که بی برو برگرد در سفر به لرستان باید از آن بازدید کنید بام زیبای لرستان می باشد. چشم انداز خیره کننده این بخش از لرستان تصیویری فراموش نشدنی از این شهر را در ذهنتان به یادگار خواهد گذاشت. بام لرستان دارای حدود 500 هکتار فضای سبز می باشد که با کاشت حدودا 700 هزار نهال شکل گرفته است. علاوه بر چشم انداز فوق العاده ای که از شهر در اختیارتان خواهد بود مراکز تفریحی و حتی تحقیقاتی دیگری در این مجتمع مانند مدرن ترین رد خانه خاورمیانه، مرکز پژوهشی گیاهان دارویی، باغ وحش و. آبشاری به طول حدودا 300 متر وجود دارد که جذابیت آن را صد چندان خواهد کرد. لازم به ذکر است که مراکز تفریحی دیگری چون کافی شاپ، رستوران گردان، آمفی تئاتر، پارک آبی و هتل های 4 تا 5 ستاره در دستور کار این مجتمع قرار دارد و در سال های آتی احداث خواهند شد.

- دریاچه گهر : دریاچه گهر یکی از زیبا ترین دریاچه های کوهستانی کشور در شهرستان دورود لرستان مابین دو رشته کوه زاگرس و اشترانکوه می باشد که به سبب چشم انداز بی نظیری که دارد آن را با عنوان نگین زاگرس نیز می شناسند. این دریاچه دارای دو بخش کله گهر به مساحت حدودا 85 هکتار و در عمیق ترین بخش به عمق 30 متر ( بخش بزرگ ) و کره گهر به مساحت حدود 5 هکتار و در مناطق عمیق حدود 2 متر عمق ( بخش کوچک ) می باشد. بهترین زمان بازدید از این دریاچه در فصل بهار و اوایل پاییز برآورده شده اما به صورت کلی تمامی زمان ها به جز فصل زمستان که به دلیل کوهستانی بودن سرمای طاقت فرسایی دارد از فصل های مناسب سفر به این منطقه محسوب می شود. علاوه بر تماشای طبیعت و منظره چشم نواز این منطقه تفریحاتی چون اسکی روی آب، قایق سواری، ماهی گیری و کوهنوردی برای گردشگران این منطقه وجود دارد. یکی از نکات لازم به ذکر این دریاچه ممنوعیت شنا در آن است.


دریاچه گهر


- مخمل کوه : هرچه بیشتر پیش می رویم طبیعت لرستان بیشتر ما را شگفت زده خواهد کرد که کوه رسوبی مخمل کوه در بش شمال شرقی خرم آباد یکی از همین شگفتی هاست. سطح این کوه به وسیله حجم انبوهی از گلسنگ پوشیده شده که در فصول مختلف تغییر رنگ می دهند و با آغاز فصل بهار و بارش تن پوش سبز بر تن می کنند وجه تسمیه این کوه نیز همین گلسنگ ها است که مانند پارچه ای از مخمل بر روی آن پهن شده است. از دیگر زیبایی های این منطقه می توان به آبشاری با همین نام اشاره کرد.


مخمل کوه


- دریاچه کیو : یکی از جاذبه های درون شهری استان لرستان دریاچه کیو با دستررسی بسیار آسان در بخش شمال غربی شهرستان خرم آباد می باشد. دریاچه کیو با وسعتی برابر با 7 هکتار و عمق 3 الی 7 متر ماوایی امن برای پرندگان مهاجر و هم چنین تفریحات گردشگران داخلی و خارجی استان لرستان فراهم کرده است. تاریخچه ساخت این تفرجگا به سال 1350 باز می گردد که در آن زمان در منطقه ای بیابانی قرار داشت اما با گذشت زمان و گسترش بخش شهری این منطقه دریاچه کیو به یکی از بخش های متمرکز شهر خرم آباد تبدیل گشت. شاتل، فای بازی کودکان، جت بات، قایق سواری و جت اسکی از جمله تفریحاتی است که در این منطقه وجود دارد.


دریاچه کیو


- سفید کوه : آخرین جاذبه طبیعی که در این مقاله از استان لرستان بررسی خواهیم کرد منطقه حفاظت شده سفید کوه در 67 کیلومتری شهرستان خرم آباد می باشد. این منطقه با طبیعتی فوق العاده و بکر یکی از بهترین زیستگاه های حیوانات وحشی در ایران است که به همین منظور از آن به عنوان آفریقای ایران یاد می شود. یکی از مزیت های سفر به این منطقه اعتدال نسبی آب و هوای آن در تمامی فصول به جز فصل زمستان می باشد. گرگ، کبک، روباه، خرگوش، خوک وحشی، سمور، تیهو، سنجاب، گرزه مار، عقاب طلایی، خرس قهوه ای، شاهین، مار قیطانی، رودک، کبوتر جنگلی و لاک پشت های برکه ای از جمله حیوانات گوناگونی است که در این منطقه وجود دارد و از برجسته ترین و کمیاب ترین آن می توان به گونه درحال انقراض پلنگ ایرانی اشاره کرد. پوشش گیاهی این منطقه شامل بلوط ایرانی، سریش ایرانی، مریم گلی، نیلوفر، لاله واژگون، پسته وحشی، بادام کوهی، گوش بره طناز و زالزالک می شود. غار قمری، غار فره کِش، غار آبی علی ابدال، غار دره مراد، غار تنگه پلنگ و غار شوجا سنگ سوراخ مجموعه غارهای موجود در این منطقه است که مکان مناسبی را برای شب ماندن کوهنوردان، عشایر و شکارچیان فراهم کرده است.


سفید کوه


موسیقی محلی لرستان

از طبیعت و جاذبه های گردشگری استان لرستان که بگذریم وقت آن رسیده کمی از موسیقی محلی این منطقه بدانیم با استناد به برخی از آثار تاریخی کشف شده در این منطقه، قدمت موسیقی استان لرستان را به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح نسبت داده اند به همین دلیل موسیقی را یکی از عناصر جدا نشدنی از فرهنگ مردم این منطقه دانسته اند. جایگاه موسقی محلی استان لرستان به گونه ای است که در عروسی، عزاداری، مراسمات مذهبی و حتی به هنگام کارهای سخت و گروهی موسیقی حرف اول را می زند. موسیقی محلی این منطقه در دو دسته کلامی و سازی طبقه بندی می شود. سیت بیارم، بزران بزران، بینا بینا، دایه دایه و علیسونه، از جمل مشهورترین موسیقی های آوازی استان لرستان که بدون وجود هیچگونه ساز توسط افراد در مراسمات مختلف خوانده می شود. نوع دوم موسیقی محلی این منطقه همان گونه که از عنوانش مشخص است به کمک سازهای محلی مانند سرنا، دهل، کمانچه و تنبک در مراسمات عروسی و شادی، دهل و سرنا در مراسمات عزاداری و کمانچه و تنبک بیشتر برای بیان عشق و دلتنگی اجرا می شود.

فرهنگ و سنت استان لرستان

گویش در لرستان 

زبان لری گویش رایج در استان لرستان و اقوام لر می باشد. این زبان علاوه بر استان لرستان در بخش های دیگری از کشور عزیزمان مانند مناطقی از استان اصفهان، شیراز، استان بوشهر، چهار محال و بختیاری، امیدیه، بهبان، ماهشهر، باوی، شوشتر، جنوب ایلام، مسجد سلیمان، ایذه، رامهرمز، اندیکا .و اهواز صحبت می شود. جالب است که بدانید گویش های لری به عنوان نزدیک ترین گویش های ایرانی به زبان فارسی و زیر شاخه ای از زبان پهلوی که دارای ریشه پارسی باستانی است محسوب می شود. زبانشناسان زبان لری در واقع ترکیبی از زبان فارسی و کردی می دانند که از لهجه مختلف با نام های لری فیلی، لری جنوبی و لری بختیاری تشکیل شده است. از دیگر زبان های رایج در این استان می توان به لکی که اغلب در شهرهای بیرانشهر، نور آباد، چنگی، فیروز آباد و کوهدشت تکلم می شود اشاره کرد.


فرهنگ و سنت استان لرستان


پوشش مردم لرستان 

یکی از ساده ترین زبان های هر ملت برای بیان شرایط اقلیمی، اجتماعی ،فرهنگ و تمدن خود پوشش و لباس محلی آن منطقه است. لرستان استانی که فرهنگ سنتی خود را به شدت حفظ کرده است و کم نیست تعداد کسانی که با لباس های محلی در سطح شهر خواهید دید. در ادامه با پوشش مردم این منطقه که گوشه ای از پوشش اصیل و پر بار این سرزمین را به نمایش گذاشته است بیشتر آشنا خواهیم شد. 

 - پوشش زنان 

گلونی : به معنای سربند و پوششی برای سر بانوان لر است و دارای انواع مختلفی است که در این میان تره و گل‌وَنی از مرسوم ترین چارقد های مورد استفاده زنان لر و از تنوع رنگ بسیاری برخوردار است که بنا بر سنین افراد انتخاب می شود. از دیگر سربندهای زنان این منطقه می توان به " کَت " چارقدی با طرح های رنگی از جنس حریر و ابریشم اشاره کرد. سکه های کوچک طلا، نقره و مهره های ارزشمند مجموعه تزئیناتی است که زنان این منطقه بر جلوی سربندهای خود می بندند.

جومه : تن پوش بانوان لرستان که از پارچه های رنگی و پولکی به صورت راسته با یقه گرد دوخته می شود. انواع تن پوش زنان این منطقه شامل بال کل ( لباس مخملی با آستین کوتاه که بر روی جومه می پوشند )، یال ( کت مخمل که در مجالس عروسی بر جومه پوشیده می شود ) و کلنجه نیم تنه ای به رنگ های شاد و روشن که به یراق دوزی و سکه های نقره مزین شده می شود.

شوال :شلواری شبیه به شلوار کردی که در زیر جومه می پوشند. شاوال از دو بخش ساده و گلدار تشکیل شده که بخش دمپای ان تا سر زانو ساده و بخش بالایی آن گلدار می باشد. 

- چارشو : آخرین بخش از پوشش بانوان غیور لر چارشو است که اغلب عروس ها در روز عروسی آن را بر روی تمامی لباس های خود می پوشند.

- پوشش مردان 

پوشش مردان لر از بخش های مختلفی مانند ستره نوعی بالاپوش مردانه با قدمت بسیار بالا که در مراسمات رسمی کاربرد دارد، کلاه نمدی، چوقا بالا پوش سفید و سیاه از جنس پشم، شال و گیوه تشکیل شده که امروزه تنها در اقوام عشایر مرسوم است.

غذاهای محلی استان لرستان

- خورشت سیب درختی : اگر از علاقمندان به غذاهای شیرین هستید این غذا را حتما امتحان کنید. مواد لازم برای طبخ خورشت سیب لری شامل مغزا ران گوسفندی، برگ بو، پیاز، نشاسته، سرکه، شیره انگور، خرما و سیب درختی می شود.


خورشت سیب درختی


- سغدو : یکی از غذاهای خوش خوراک و محبوب بین اهالی لرستان سغدو است که در سفره های افطاری ماه رمضان جایگاه ویژه ای دارد. برای تهیه سغدو لازم است برنج را بخیسانید سپس آن را با مواد دیگری مانند روغن حیوانی، آلو بخارا، گوجه فرنگی و ادویه مخلوط می کنیم و در کیسه سیرابی و سیردانی که از قبل تمیز شده می ریزند و ان را می دوزند سپس در سس زعفران، پیاز، رب گوجه روی گاز قرار می دهیم تا مواد دم بکشد.

- آش کلونک : یکی از آش های فصلی استان لرستان است که اغلب در شهرستان الیگودرز و تنها در فصل بهار طبخ می شود و دلیل آن نیز وجود گیاهی در دستور پخت آن است که تنها در فصل بهار به صورت خودرو می روید.

- دِنو رو : دِنو رو ک به معنای رویش دندان می باشد نوعی آش لری است که به هنگام رویش اولین دندان کودک طبخ می شود. پخت این آش در زمانی مشخص با حضور بزرگان خانواده انجام می گیرد و سپس با اهدای هدایایی از سمت همسایه ها و اقوام پایان می پذیرد. عدس، نخود، گندم، نمک، باقلا و لوبیا از جمله موادی اولیه ای است که در تهیه آن به کار می رود.

- آش گوشت خرم آباد : در سفر به سرزمین آبشار ها تجربه آش گوشت خرم آبادی را از یاد نبرید. از دیگر نام هایی که بین محلی ها برای این غذا به کار می رود می توان به زیر برنجی اشاره کرد. غذای مجلسی آش گوشت معمولا در مراسمات مهمی چون اعیاد و عروسی در مَجمَع های بزرگ ( سینی گرد بزرگ از جنس رویی ) سه نفره سرو می شود. در این نوع خوراک ابتدا برنج پخته شده را در کف مجمع می ریزند سپش بر روی آن تکه های بزرگ گوشت قرار می دهند و در آخر نیز روی آن را با برنج می پوشانند. 

- گوله ریزه : گوله ریزه که در استان لرستان با عنوان آبگوشت گوله ریزه شناخته می شود یکی از خوراک لذیذ و خوش عطر برای اهالی و گردشگران این منطقه به شمار می آید. در تهیه این آبگوشت از مواد اولیه ای مانند گوشت چرخکرده، برنج نیم دانه، رب گوجه، سیب زمینی و آردگندم استفاده می شود.


گوله ریزه


سوغات و صنایع دستی استان لرستان

صنایع دستی مجموعه ای از هنر های مختلف با استفاده از ابزارهای ساده است که کفایت ارائه به بازارهای جهانی را داشته باشد و در واقع بخش از هنر، تاریخ و فرهنگ یک ملت را روایت کند. استان لرستان نیز سالیان سال است که در پاسخ به نیازهای معنوی و مادی خود محصولاتی را در این قالب تولید می کند که عبارتند از:

- جاجیم بافی، حرمی بافی، گلیم وماشته : این نوع محصولات که بیشتر هنر دست اقوام عشایر این منطقه می باشد خبر از تاریخ و تمدنی کهن در استان لرستان می دهد.

* جاجیم بافی : جاجیم دست بافته ای از هنرمندان لرستان است که از پشم بافته می شود. این پارچه دارای بافتی متفاوت از سایر منسوجات این منطقه است که به آن تار رو ( طرح آن به وسیله تار ایجاد می شود ) گفته می شود. برجسته ترین مناطقی که مشغول تولید جاجیم در لرستان می باشد شامل برخی از نواحی الیگودرز، مناطقی از شهرستان کو.هدشت با نام های طرهان و سرطرهان می شود. 


جاجیم بافی


* ماشته : از دیگر صنایع دستی استان لرستان که به جز این استان در استان های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان و ایلام بافته به وسیله الوان که همان نخ پشمی بافته می شود. از ماشته در تولید محصولاتی چون کیف، روکش صندلی، زیر انداز، رو انداز کرسی، روفرشی و رختخواب پیچ استفاد می شود.

* حرمی بافی : از دیگر دست بافت های استان رستان حرمی بافی است که در ترکیب آن اغلب از رنگ های قرمز لاکی و سورمه ای و طرح هایی مانند خطوط موازی، گل و پروانه استفاده می شود. حرمی به نسبت ماشته دارای فشردگی بیشتری است و در گذشته از جنس تارو پود پشم بوده که امروزه جای خود را به تار پنبه ای داده است.


حرمی بافی


* گلیم : گلیم درواقع فرش دست بافتی است که از پشم حیوانات الی مانند بز و گوسفند بافته می شود و بنا بر تحقیقات تاریخی اولین بافته ای که بشر از نخ تولید کرد می باشد و قدمت

آن به سالیان دور باز می گردد. این هنر در بیشتر نقاط کشور رواج دارد و در بخش های مختلف طرح های ان متنوع است که در لرستان اغلب این طرح ها به شکار و طبیعت ختم می شود. 

* نمد مالی : نمد مالی در واقع یکی از قدیمی ترین صنایع دستی استان لرستان به شمارب می آید که با استفاده از پشم گوسفند، آب و صابون تهیه می شود. رونق این نوع محصولات در استان لرستان به گونه ای بوده که شهرستان هایی چون بروجرد و خرم آباد دارای چندین راسته بازار مختص به نمد مالی وجود اشته است. کلاه نمدی، گردله ( زیرزین اسب )، تن پوش های نمدی و انواع زیر انداز با طرح های متنوع مجموعه محصولاتی است که با نمد مالی تهیه می شود.

- ورشو سازی : ورشو آلیاژی از 45 درصد مس، 20 درصد نیکل و 45 درصد روی است که هنر تولید اشیاء با آن را ورشوسازی می گویند که تاریخچه آن به زمان حکومت صفویان و سلجوقیان باز می گردد و در دوران قاجار این صنعت به نقطه اوج خود رسید. ورشوسازی در گذشته رونق بسیاری در شهرستان بروجرد داشته و از آن برای ساخت انواع وسایل کاربردی مانند بشقاب، چنگال، قندان و... استفاده می شد اما امروزه تنها به عنوان تزئینات خانه مورد استفاده است. ملا مهدی، رحیم میناگر، حاج عبدالوهاب و باقر حق شناس از جمله اساتید این هنر در استان لرستان می باشند که نقش بسزایی در حفظ و رشد این صنعت داشته اند.


ورشو سازی


- نان ساجی : نوعی نان عریض و نازک است که بر روی صفحه ای فلزی به نام ساج درست می شود. فه تیره، تپ تپی، تیری و ته کِلِه ای از انواع مختلف این نوع نان می باشد. پخت نان ساجی علاوه بر استان لرستان در استان های خوزستان، ایلام، فارس و کرمانشاه رایج است.

- کلوچه بروجردی : این کلوچه یکی از خوراک های اصلی شهرستان بروجرد در ایام نوروز است و در ترکیبات آن موادی چون آرد، روغن، پودر شکر، گلاب و هل استفاده می شود.


نان ساجی


- سمنوی بروجرد : سمنو یکی از محتویات اصلی سفره هفت سین محسوب می شود که بهترین نوع آن با مهارت خاص در استان لرستان پخته می شود. این خوراک سنتی و مفید از ترکیب جوانه گندم، آرد، بادام و گاهی نیز فندوق تهیه می شود.

- برساق : نوعی شیرین خشک و مقوی است که در بین اهالی این منطقه بسیار محبوب و پر مصرف می باشد. برای تهیه این شیرینی خوشمزه ابتدا باید خمیر آن را با استفاده از آرد، شکر، شیر، تخم مرغ و رازیانه آماده کنید سپس داخل آن را با شکر، هل، گردو آسیاب شده، گلاب، هل و دارچین پر کنید و در آخر نیز باید در روغن سرخ شود.


برساق


موقعیت جغرافیایی آب و هوایی استان لرستان

 این استان با مساحت حدودا 28300 کیلومتر مربع در بخش غربی کشور جمعیتی بیش از یک میلیون و 760,000 نفر را در خود جای داده است. با توجه به آبشار های مختلف و متعددی که در این منطقه وجود دارد بدیهی است که بگوییم استان لرستان سومین استان پر آب کشور محسوب می شود که حدود 12 درصد از آب های کشور را به خود اختصاص داده است. قرار گرفتن این منطقه در رشته کوه های زاگرس آن را در رسته استان های کوهستانی و چهار فصل کشور قرار داده است که از سمت شمال به استان های همدان و مرکزی، از سمت جنوب به استان خوزستان، از سمت غرب به دو استان ایلام و کرمانشاه و از جهت شرق به استان اصفهان محدود می شود.

موقعیت آب و هوایی 

یکی از نکات جالب آب و هوای این منطقه اختلاف دما بین شرق و غرب استان لرستان است که به دلیل وجود تنوع آب و هوایی بالایی است که در آن وجود دارد اختلاف دما در این منطقه به گونه ای است که در برخی از مناطق آن حداقل دما 35 درجه زیر صفر و حداکثر آن حدود 47 درجه سانتی گراد برآورده شده است. سرد کوهستانی، گرم جنوبی و معتدل مرکزی سه ناحیه مختلف آب وهوایی است که در استان لرستان به چشم می خورد و جالب است که بدانید این منطقه با بارش میانگین 550 تا 600 میلی متر در رقابت با دو استان گیلان و مازنداران است و پس از آن ها سومین استان پرباران کشور محسوب می شود.


موقعیت جغرافیایی آب و هوایی استان لرستان


بهترین زمان سفر از دید آب و هوایی

استان لرستان در هر چهار فصل دارای تعادل و خنکای دلپذیری است که این اعتدال در فصل بهار به اوج خودش می رسد به همین دلیل بهترین زمان سفر به این منطقه فصل بهار اعلام شده است که در این میان اردیبهشت ماه به عنوان زیبا ترین جلوه از طبیعت این منطقه  شناخته می شود. اگر قصد سفر به این شهر را دارید می توانید برای اجاره ویلا در سایت رنتی جا اقدام کنید.

بهترین زمان سفر از دید ازدیاد جمعیت

از فصل بهار و تابستان به عنوان شلوغ ترین زمان های سر به این منطقه می توان نام برد با این حال اگر از شلوغی های شهر و صفر های طولانی برای بازدید از جاذبه های این منطقه بیزارید فصل زمستان بهترین زمان برای شما محسوب خواهد شد هر چند که ممکن است سرما تا حدودی شما را اذیت کند ولی نه آنقدر که قابل تحمل نباشد.

بهترین زمان سفر از دید رخدادها 

یکی از رخداد های فرهنگی در استان لرستان که برگرفته از اعتقادات مذهبی این منطقه است و هر ساله تعداد زیادی از گردگران به سوی این منطقه راهی می کند سوگواری مردم این منطقه در ماه محرم است آئین هایی که توسط قوم لر در این ماه برگزار می شود عبارتند از :

- گل مالی : گل مالی یکی از ابزارهای بروز غم و عزاداری در استان لرستان است که به هنگام مرگ و از دست دادن عزیزانش و به سر و صورت خود گل می مالند. دراین منطقه از سالیان دور تا به امروز با غلطیدن در تشت گل در روزهای تاسوعا و عاشورا قصد نشان دادن غم و ماتم خود را از واقعه کربلا داشته اند.


بهترین زمان سفر از دید رخدادها


- چمرانه نوازی : چمرانه نام محلی سرنا نوازی است که در روز عاشورا و تاسوعا از دیگر رسومات این منطقه در ایام سوگواری امام حسین ( ع ) می باشد. این مراسم بیشتر در شهرستان دورود استان لرستان مرسوم است و در دریگر مراسمات سوگواری مانند مرگ یکی از اعضای خانواده نقش مهمی را ایفا می کند.

- چهل منبر : این مراسم در بین زنان لر به احترام حضرت زینب و اسارت وی در روز تاسوعای حسینی برگزار می شود که طی آن با پای برهنه در حالیکه صورت خود را پوشانده اند مجالس عزاداری و حسینیه های مختلف را می گردند تا در چهل منبر شمع روشن کنند و تا آخرین شمع روزه سکوت می گیرند و لب به سخن باز نمی کنند.در میان حاجتمندان اگر فردی از سال گذشته حاجتی را گرفته باشد نذری را در پای آخرین منبر برجای می گذارد.

- تعزیه خوانی : تعزیه خوانی روایت واقعه کربلا در فرم نمایش است که به منظور زنده نگه داشتن، درک و انتقال این واقعه عظیم هر ساله در استان لرستان و دیگر نقاط کشور برگزار می شود.


تعزیه خوانی


یکی دیگر از رویداد های این منطقه در تاریخ 20 اردیبهشت هر سال که به عنوان روز خرم آباد در تقویم رسمی کشورمان به ثبت رسیده است برگزار می شود. رقص های محلی با لباس

بومی لرستان و اجرای موسیقی محلی از جمله برنامه های این جشنواره می باشد.